สวัสดีค่ะคุณผู้อ่านไทยรัฐออนไลน์ที่รัก บ่ายวันนี้ได้รับโทรศัพท์เตือนจากเลขาฯ คนสวยว่า คุณครูขา ถึงเวลาต้องเตรียมทำต้นฉบับไทยรัฐออนไลน์แล้วนะคะ ว่าแล้วคุณครูก็ต้องมานั่งครุ่นคิดว่าไทยรัฐออนไลน์ครั้งนี้จะเขียนถึงเรื่องอะไรดี ต้องบอกก่อนว่า ขณะที่กำลังเขียนต้นฉบับไทยรัฐออนไลน์ครั้งนี้ตรงกับเทศกาลสำคัญของคนไทยพอดิบพอดี นั่นก็คือ วันเพ็ญเดือนสิบสองน้ำนองเต็มตลิ่ง ใช่แล้วค่ะ วันลอยกระทง นั่นเอง ฉับพลันนั้นเองก็รับรูปภาพทางไลน์จากมิตรสหายคนสนิท ตอนแรกที่คุณครูลิลลี่เห็นก็ตกใจแต่พออ่านไปอ่านมาก็พบว่าเป็นรูปภาพ และข้อความชวนขำกับเทศกาลลอยกระทงเท่านั้นเอง ข้อความมีบอกว่า
“ข่าวดี วันลอยกระทงปีนี้ ตำรวจฝากประชาสัมพันธ์ว่าหากใครไม่มี “กระทง” เจอสถานีตำรวจที่ใดให้แวะขอจากเจ้าหน้าที่ตำรวจได้เลยฟรีๆ โดยมีเงื่อนไขง่ายๆ ดังนี้ 1. ไม่มีใบขับขี่ รับไป 1 กระทง 2. ไม่คาดเข็มขัดนิรภัย รับไป 1 กระทง 3. เมาสุราขณะขับขี่ รับไป 1 กระทง หากยังไม่เพียงพอ ท่านต้องการกี่กระทงให้แจ้งกับเจ้าหน้าที่ได้เลยโดยไม่ต้องเกรงใจ”
คุณครูลิลลี่อ่านตอนแรกก็ตกใจ แต่อ่านไปอ่านมากลายเป็นขำในความน่ารักช่างคิดของคนสร้างสรรค์ภาพหรือชิ้นงานที่ส่งต่อกันทางไลน์นี้ขึ้นมา นี่คือการหยิบเอาจุดเด่นของการเล่นคำ แล้วกระทงมีความหมายอะไรบ้าง เราไปดูรายละเอียดด้วยกันค่ะ ไปกันที่ความหมายตามแบบฉบับโบราณกันก่อนนะคะ จะได้รู้กันถึงรากศัพท์และที่มาของคำนี้กันเลย ถ้าไปค้นจากตำราในอดีตนะคะ คำว่า กระทง หมายถึง ภาชนะที่เย็บด้วยใบตองสำหรับใส่สิ่งของต่างๆ โดยใบตองที่ใช้เย็บกระทงอาจใช้ใบตองสดหรือใบตองแห้งก็ได้ และอาจเย็บได้หลายรูปแบบ สามารถใช้ในงานต่างๆ กัน นอกจากนั้นกระทงอาจใช้สิ่งอื่นเย็บก็ได้ เช่น กระดาษ ต้นพลับพลึง ใบลาน เป็นต้น คำว่า กระทง ในความหมายที่เป็นภาชนะนี้มาจากคำภาษาเขมรว่า กนฺโทง (อ่านว่า ก็อน-โตง) ค่ะ ส่วนคำว่ากระทงอีกความหมายหนึ่ง หมายถึง แผ่นกระดานที่ทอดขวางลำเรือจ้าง เรือบด เป็นต้น เพื่อใช้เป็นที่นั่ง เช่น เรือยาวลำนี้มีกระทงเรียงกันให้ฝีพายนั่งได้หลายคน รวมถึงเรียกที่นาตอนหนึ่งๆ ซึ่งมีคันกั้นเป็นตารางว่า กระทงนา เช่นกัน สำหรับคำว่า กระทง ในความหมายนี้ มาจากคำภาษาเขมร
จากตำราที่เก่าๆ หน่อย ก็มาดูในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานกันเสียหน่อยนะคะ คำว่า กระทง ความหมายที่ 1 เป็นคำนาม หมายถึง ภาชนะเย็บด้วยใบตองหรือใบไม้ ยกขอบสูงสำหรับใส่ของ ถ้าเสริมขอบปากเป็นรูปกรวยเล็กๆ โดยรอบ เรียกว่า กระทงเจิม กระทงยังหมายถึงภาชนะที่ทำขึ้นสำหรับลอยน้ำในประเพณีลอยกระทง
กระทงยังมีความหมายอีกว่า ตอนหนึ่งๆ ของนาซึ่งมีคันกั้น เรียกว่า กระทงนา นอกจากนั้นยังมีความหมายถึง ไม้กระดานที่ยึดกราบเรือหรือพาดแคมทั้งสองข้างเป็นตอนๆ
และที่สำคัญที่สุดที่เป็นที่มาของไทยรัฐออนไลน์ครั้งนี้ กับเสน่ห์ของการเล่นคำที่นำมาเล่นกันเป็นเสน่ห์ของภาษาไทยในเทศกาลลอยกระทง นั่นคือ กระทง ที่มีความหมายว่า ตอนหนึ่งๆ ของข้อความ ถ้าทางกฎหมาย เป็นลักษณนามของความผิดอาญาแต่ละกรรมหรือแต่ละครั้ง โดยการกระทำความผิดแต่ละกรรมหรือแต่ละครั้งนั้นถือว่าเป็นกระทงความผิดกระทงหนึ่ง เช่น การลักทรัพย์หลายๆ ครั้ง การลักทรัพย์แต่ละครั้งถือเป็นความผิดกระทงหนึ่งๆ
และนี่คือเรื่องสนุกๆ กับความรู้ภาษาไทยที่คุณครูลิลลี่เลือกนำมาฝากกันโดยได้รับแรงบันดาลใจจากวันเพ็ญเดือนสิบสอง ก็หวังว่าลอยกระทงที่ผ่านมา คุณผู้อ่านจะลอยกระทงกันอย่างมีความสุขโดยไม่ต้องไปขอรับกระทงจากทางเจ้าหน้าที่ตำรวจนะคะ สวัสดีค่ะ
...