สวัสดีท่านผู้อ่านทุกท่านครับ สัปดาห์นี้คุยกันในเรื่องทรัพย์สินกันบ้างครับ เมื่อท่านเสียชีวิตลง ทรัพย์สินของท่านจะตกทอดสู่ทายาทโดยธรรม ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1629 ทายาทโดยธรรมมี 6 ลำดับ แต่ละลำดับมีสิทธิ์ได้รับมรดกก่อนหลังดังต่อไปนี้ คือ

(1) ผู้สืบสันดาน
(2) บิดามารดา
(3) พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน
(4) พี่น้องร่วมบิดาหรือร่วมมารดาเดียวกัน
(5) ปู่ ย่า ตา ยาย
(6) ลุง ป้า น้า อา

คู่สมรสที่ยังมีชีวิตอยู่นั้นก็เป็นทายาทโดยธรรม ภายใต้บังคับของบทบัญญัติพิเศษแห่งมาตรา 1635

ปัญหาที่มักพบอยู่บ่อยครั้ง คือ การโต้แย้งกันในเรื่องของการแบ่งทรัพย์สินในกองมรดกไม่ลงตัว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของการได้ทรัพย์สินมากกว่าหรือน้อยกว่า ได้ทรัพย์สินที่ดีกว่าหรือด้อยกว่า หลายท่านเล็งเห็นผลที่จะตามมาในอนาคต และเกรงว่าทายาทโดยธรรม หรือบุตรหลานอาจจะทะเลาะเบาะแว้งกัน เนื่องมาจากเรื่องของทรัพย์สินในกองมรดก จึงมีการจัดการทรัพย์มรดกไว้ก่อนตาย รายการโอนให้แก่ทายาท หรืออาจจะทำพินัยกรรมเพื่อแบ่งปันทรัพย์สินอย่างเท่าเทียมกัน

พินัยกรรม คือ คำสั่งครั้งสุดท้าย ซึ่งแสดงเจตนากำหนดการเผื่อตายในเรื่องทรัพย์สิน หรือกิจการต่างๆ ของผู้ทำพินัยกรรม เพื่อที่จะเกิดผลบังคับตามกฎหมายเมื่อผู้ทำพินัยกรรมถึงแก่ความตาย

แบบของพินัยกรรม มี 5 แบบ คือ

1. พินัยกรรมแบบธรรมดา ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1656
2. พินัยกรรมเขียนเองทั้งฉบับ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1657
3. พินัยกรรมทำเป็นเอกสารฝ่ายเมือง ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1658
4. พินัยกรรมทำเป็นเอกสารลับ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1660
5. พินัยกรรมทำด้วยวาจา ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1663

...

พินัยกรรมในแบบที่หนึ่ง และแบบที่สอง เป็นแบบที่นิยมทำกันมากที่สุด เนื่องจากสามารถทำได้เองและประหยัดเวลามากที่สุด ส่วนพินัยกรรมในแบบที่สาม แบบที่สี่ และแบบที่ห้านั้น เป็นพินัยกรรมฝ่ายเมือง ซึ่งจะมีเจ้าหน้าที่ของอำเภอ หรือสำนักงานเขตเป็นผู้จัดทำให้ ซึ่งอาจมีขั้นตอนมาก และมีค่าธรรมเนียมในการจัดทำ แต่ก็ถือว่าได้กระทำต่อหน้าเจ้าหน้าที่ ซึ่งเป็นคนกลางโดยแท้จริง และเป็นพยานที่มีน้ำหนักมากเมื่อขึ้นเบิกความในศาล

การทำพินัยกรรม จึงเป็นการแบ่งปันทรัพย์มรดกให้ตรงตามเจตนารมณ์ของเจ้ามรดก และยังกำหนดให้บุคคลอื่น ซึ่งไม่ใช่ทายาท ไม่ใช่ญาติ และไม่มีความสัมพันธ์ในทางกฎหมายกับเจ้ามรดก สามารถเข้ามารับทรัพย์มรดกได้ด้วย

การทำพินัยกรรมในแบบที่หนึ่ง และแบบที่สองดังกล่าว หากกระทำไปโดยมีข้อบกพร่องในการทำพินัยกรรมโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ อาจจะเป็นข้อต่อสู้ในทางกฎหมายทำให้พินัยกรรมนั้นตกเป็นโมฆะ และทำให้ต้องกลับไปสู่การแบ่งปันทรัพย์มรดก ในแบบปกติ คือ การร้องขอต่อศาล เพื่อแต่งตั้งผู้จัดการมรดก และจะต้องได้รับความยินยอมจากทายาททุกคนฝ่าย เพื่อให้ผู้จัดการมรดกนำทรัพย์มรดกทุกอย่างมาแบ่งปันให้แก่ทายาทโดยธรรมอย่างถูกต้อง และเป็นธรรมกับทุกฝ่าย อีกทั้งผู้จัดการมรดกจะต้องนำทรัพย์มรดกแบ่งปันให้แก่ทายาทโดยธรรมของเจ้ามรดกเท่านั้น จะแบ่งให้แก่บุคคลอื่นไม่ได้ เว้นแต่ได้รับความยินยอมจากทายาททุกฝ่าย

ในกรณีที่ไม่สามารถตกลงในเรื่องของทรัพย์มรดกได้ สุดท้ายจะต้องนำทรัพย์มรดกดังกล่าว นำออกขายทอดตลาด เพื่อนำเงินมาแบ่งปันให้แก่ทายาททุกรายโดยเท่าเทียมกัน

ข้อบกพร่องที่อาจจะสามารถทำให้พินัยกรรมตกเป็นโมฆะได้มีหลายกรณีครับ ตัวอย่างเช่น

1. การแก้ไขตกเติมพินัยกรรม โดยผู้ทำพินัยกรรมไม่ได้ลงลายมือชื่อกำกับไว้

2. พินัยกรรมมีหลายแผ่น แต่ผู้ทำพินัยกรรมลงลายมือชื่อเพียงแค่แผ่นสุดท้ายแผ่นเดียว ซึ่งอาจจะถูกโต้แย้งได้ว่าพินัยกรรมแผ่นที่ผู้ทำพินัยกรรมมิได้ลงลายมือชื่อนั้น อาจจะปริ้นต์ออกมาคนละคราวกับแผ่นสุดท้าย ซึ่งมีลายมือชื่อของผู้ทำพินัยกรรมปรากฏอยู่ โดยเฉพาะเครื่องปริ้นต์เราควรใช้เครื่องเดียวกัน เนื่องจากเครื่องปริ้นแต่ละเครื่องอาจจะมีตำหนิ หรือร่องรอยบนลูกกลิ้งไม่ตรงกัน

3. พินัยกรรมแบบธรรมดา แต่ไม่มีพยาน 2 คน ลงลายมือชื่อรับรองลายมือชื่อของผู้ทำพินัยกรรม ทั้งนี้ พินัยกรรมแบบเขียนเองทั้งฉบับ ไม่จำเป็นต้องมีพยาน 2 คนลงลายมือชื่อรับรองลายมือชื่อของผู้ทำพินัยกรรม

4. พินัยกรรมแบบธรรมดา แต่มีผู้รับพินัยกรรมเป็นพยานด้วย

5. พินัยกรรมแบบธรรมดา ผู้ทำพินัยกรรมและพยานสองคนจะต้องลงลายมือชื่อต่อหน้าพร้อมกัน

6. พินัยกรรมจะต้องทำในขณะที่ผู้ทำพินัยกรรมมีสติสัมปชัญญะครบถ้วนสมบูรณ์ และปราศจากการบังคับ ขู่เข็ญ หรือ หลอกลวง

7. พินัยกรรมจะต้องระบุวันที่เดือนปีที่ทำพินัยกรรมอย่างชัดเจน

ดังนั้น การทำพินัยกรรมฝ่ายเมือง หรือทำพินัยกรรมโดยให้นักกฎหมายเป็นผู้จัดทำ หรือให้คำแนะนำ จะสามารถลดข้อบกพร่องในพินัยกรรมได้ครับ

...

8. ปากกาที่ใช้ในการลงลายมือชื่อของผู้ทำพินัยกรรม พยาน หรือผู้เรียงและพิมพ์พินัยกรรม ควรใช้ปากกาด้ามเดียวกัน เพื่อลดข้อต่อสู้ของอีกฝ่ายว่าผู้มีส่วนเกี่ยวข้องดังกล่าวไม่ได้ลงลายมือชื่อพร้อมกัน

สำหรับใครที่มีคำถามข้อสงสัยเกี่ยวกับเรื่องกฎหมาย และต้องการความช่วยเหลือ หรือมีเรื่องราวดีๆ อยากแบ่งปันประสบการณ์ เมลมาหาผมได้ที่ “คุยกับคนดัง” talktoceleb@trendvg3.com ได้เลยครับ