อังคาร 19 ธันวาคม 2023 ‘สำนักงานสารนิเทศแห่งคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน’ ลงนามบันทึกข้อตกลงกับ ‘คณะกรรมการกลางการเผยแพร่และการศึกษาแห่งคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม’ ด้านการแปลและพิมพ์ผลงานคลาสสิกของ 2 ประเทศ 30 รายการ เพื่อส่งเสริมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างประชาชนชาวจีนและเวียดนาม
เวียดนามเคยทุกข์จากฝรั่งเศสและสหรัฐฯ จีนก็เคยถูกฝรั่งเข้ามากระทำย่ำยีในสงครามฝิ่น สองชาติที่มีพรมแดนติดกันต่างมีความหลังอันขมขื่นจากตะวันตก ปัจจุบัน สหรัฐฯพยายามจะยุให้เยาวชนเวียดนามมีปัญหากับจีนในประเด็นทะเลจีนใต้ สองประเทศรู้ทันจึงฟื้นประวัติศาสตร์และวรรณกรรมเพื่อให้คนรุ่นใหม่ได้ตระหนักถึงความสัมพันธ์อันมีมายาวนาน
นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ต่างดาหน้าออกมาเล่าเหตุการณ์ในอดีต โดยเฉพาะช่วง ค.ศ.1965–1975 ที่จีนส่งอาหาร ผ้า เส้นด้าย ยานพาหนะ และอุปกรณ์ที่เกี่ยวดองหนองยุ่งกับการใช้สู้กับสหรัฐฯในช่วงสงคราม ช่วงนั้น จีนให้เวียดนามกู้เงินและยังช่วยปรับปรุงและขยายโรงงานหลายแห่ง จีนช่วยเวียดนามสร้างโรงงานปุ๋ยห่าบัค เขตเหล็กไท้เหงวียน โรงงานสิ่งทอ ฯลฯ
ในอดีตขณะที่เวียดนามกำลังโดนสหรัฐฯโจมตีอย่างหนักผู้ประกอบการชาวจีนไม่ได้กลัวสงคราม แถมยังกล้าไปลงทุนในเวียดนาม ทั้งแบบลงทุนทั้งหมด 100% ตั้งบริษัทร่วมทุน ตั้งบริษัทพันธมิตร กระจายทั่วภาคกลาง ภาคเหนือ และภาคใต้ นายเหงวียนวันเกวี่ยนแห่งสถาบันประวัติศาสตร์การทหารเวียดนามเขียนบทความไว้หลายชิ้น บางตอนเขียนว่า “มหาอำนาจอเมริการุกรานเวียดนาม นั่นหมายถึงรุกรานจีนด้วย ประชาชนจีน 700 ล้านคือแนวหลังที่เข้มแข็งของประชาชนเวียดนาม”
นายเหงวียนยังเขียนต่อไปอีกว่า “มีการลงนามระหว่างสองประเทศที่เกี่ยวกับความช่วยเหลือจากจีนในแบบให้เปล่าแก่เวียดนาม นี่คือจุดยืนของพรรค รัฐบาล และประชาชนจีนที่มีต่อเวียดนามในช่วงที่ต่อสู้กับสหรัฐฯ ความช่วยเหลือมีทั้งในด้านการทหาร ด้านเศรษฐกิจ มีการสร้างและปรับปรุงถนนหนทาง 12 เส้นทางภาคเหนือ”
...
คนเวียดนามบางพวกพยายามเอาข้อเขียนในอดีตมาเผยแพร่ใหม่ เพื่อเตือนเยาวชนเวียดนามถึงเรื่องที่เกิดขึ้นในอดีต ว่าขณะที่สหรัฐฯกำลังเล่นงานเวียดนามอย่างเมามัน จีนกลับเป็นแผ่นหินผามั่นคงที่ให้คนเวียดนามได้พักพิง “เวียดนามเป็นประเทศหนึ่งของฝ่ายสังคมนิยม ไม่มีสังคมนิยมชาติใดนั่งมองเวียดนามถูกรุกราน เวียดนามเปรียบเสมือนริมฝีปากกับฟันของจีน คนเวียดนามเหมือนพี่น้องคลานตามกันมากับจีน สหรัฐฯรุกรานเวียดนามก็เหมือนรุกรานจีน ประชาชนจีนตัดสินใจไม่กอดอกนั่งมอง ไม่ช่วยไม่ได้”
ระหว่างที่โดนสหรัฐฯรุกราน กระทรวงการต่างประเทศจีนออกแถลงการณ์หลายสิบฉบับสนับสนุนเวียดนามและประณามการรุกรานของสหรัฐฯ นายเหงวียนเฟืองฮวาสรุปว่า “ชัยชนะที่เวียดนามได้รับ ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากที่จีนให้ความช่วยเหลือเวียดนาม” บทความต่างๆ ของเวียดนามเขียนว่า “เวียดนามและจีนเป็นเพื่อนบ้าน ภูเขาเชื่อมภูเขา แม่น้ำเชื่อมแม่น้ำ นานมาแล้วที่ประชาชนของ 2 ประเทศมีความใกล้ชิดกันในหลายมิติ”
โฮจิมินห์ใน ค.ศ.1922 ยังใช้ชื่อว่าเหงวียนไอก๊วก ไปเคลื่อนไหวทางการเมืองที่ฝรั่งเศสและที่ฝรั่งเศสนี่เอง เหงวียนไอก๊วกได้พบและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับกลุ่มยุวชนก้าวหน้าของจีนอย่างโจวเอินไหล เหงวียนไอก๊วกแนะนำให้สหายจีน 5 คนเข้าร่วมพรรคคอมมิวนิสต์ฝรั่งเศส สมัยที่อยู่ในโซเวียต เหงวียนไอก๊วกก็มีสัมพันธ์ใกล้ชิดกับสหายชาวจีนและตัวแทนพรรคคอมมิวนิสต์ที่กำลังฝึกฝนอยู่ที่มหาวิทยาลัยตะวันออกมอสโก
ตอนที่นายกรัฐมนตรีโจวเอินไหลเยือนเวียดนาม โจวเอินไหลจับไมค์ปราศรัยว่า “สามสิบปีก่อน ข้าพเจ้ารู้จักกับประธานโฮ (จิมินห์) ประธานโฮคือผู้นำเส้นทางให้ข้าพเจ้า ในห้วงเวลานั้น ประธานโฮเป็นส่วนหนึ่งในมาร์กซิสต์ ส่วนข้าพเจ้าเพิ่งเริ่มต้นเข้าร่วมพรรคคอมมิวนิสต์ ประธานโฮคือพี่ใหญ่ของข้าพเจ้า”
มีบทความระหว่างเวียดนาม-จีนในมิติบวกเป็นจำนวนมาก ทว่าบทความในส่วนที่เกี่ยวกับสหรัฐฯมีแต่มิติลบ เช่น ทหารอเมริกันฆ่าคนเวียดนาม นักยุทธศาสตร์สงครามชาวอเมริกันพยายามสร้างสถาน การณ์เวียดนาม-จีน ให้เหมือนกับสถานการณ์อูเครน-รัสเซีย นักวิชาการเวียดนามและจีนจึงงัดประวัติศาสตร์และวรรณกรรมขึ้นมาสู้.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com