เลบานอนที่ผมรู้จัก

เมื่อพูดถึงตะวันออกกลาง ผู้อ่านบางท่านอาจจะนึกถึงสภาพอากาศที่ร้อนและแห้งแล้ง แต่เมื่อตอนที่นายรอฟิก ฮารีรี นายกรัฐมนตรีเลบานอนถูกระเบิดตายเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2548 พ่อกับพี่ชายของผมเดินทางจากกรุงดามัสกัสของซีเรียไปชายแดนเลบานอน พบว่า 2 ข้างทางเต็มไปด้วยหิมะและอากาศหนาวมาก

เดินทางไปในเมืองในทวีปแอฟริกา เจ้าของห้างสรรพสินค้า ซุปเปอร์มาร์เกต หรือร้านค้าต่างๆ ส่วนใหญ่จะเป็นชาวเลบานอน คนเลบานอนมีชื่อเสียงในด้านการทำมาค้าขายและการสร้างเนื้อสร้างตัวเหมือนกับคนจีน ยิว และอินเดีย คนเลบานอนไปอยู่ที่ไหนก็จะช่วยเหลือกันในกลุ่มของชาวเลบานอนนับถือศาสนาอิสลามและเลบานอนนับถือศาสนาคริสต์

แผ่นดินซึ่งเป็นที่ตั้งของสาธารณรัฐเลบานอนทุกวันนี้ ถือว่าเป็น 1 ใน 15 ของดินแดนที่ประกอบกันแหล่งกำเนิดของมนุษยชาติ เลบานอนเป็นหนึ่งในหลายเป้าหมายที่จะเป็นดินแดนในตะวันออกกลางที่ฝรั่งตะวันตกไม่อยากให้มีความสงบ เหมือนซีเรีย อิรัก อิหร่าน เพราะเป็นต้นกำเนิดของอารยธรรมเก่าแก่ซึ่งหากพลิกมาสงบและสามารถพัฒนาประเทศอย่างต่อเนื่อง ผู้คนทางแถบนี้ก็จะมีศักยภาพมากพอที่อาจจะรวมกันจนสามารถคานอำนาจพวกตะวันตกได้

พวกรัสเซียเคยบอกว่าในกรุงเบรุตเต็มไปด้วยหน่วยการข่าวของมหาอำนาจชาติต่างๆ หากไปนั่งดื่มกินในบาร์ในล็อบบี้โรงแรมหรือในร้านอาหาร มองไปในระยะสายตา ก็จะเจอคนแรกเป็นหน่วยข่าวจากประเทศโน้น ชาตินี้

เลบานอนเผชิญปัญหาการเมืองมายาวนาน ทั้งการเมืองในภูมิภาค และการเมืองภายในประเทศ โดยเฉพาะปัญหาที่มาจากความขัดแย้งระหว่างชาวคริสต์ ชาวมุสลิมซุนหนี่ และชาวมุสลิมชีอะห์ เลบานอนมีพื้นที่ทั้งประเทศเพียง 1 หมื่นตารางกิโลเมตร เล็กกว่าภาคตะวันออกของไทย 5 เท่า แต่มีบทบาทในการเมืองระหว่างประเทศและมีความขัดแย้งสูง ความขัดแย้งในอดีตนำไปสู่การสังหารหมู่หลายครั้ง ไม่ว่าจะเป็นพวกดรูสที่สังหารพวกที่นับถือศาสนาคริสต์มาโรไนต์ ซึ่งเป็นนิกายของคริสเตียนซีเรียที่ก่อตั้งขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 7

พ่อและพี่ชายของผมเคยไปยืนบนระเบียงโบสถ์ที่ตั้งอยู่บนเนินเขาในดินแดนซีเรียใกล้เลบานอน มองไปในระยะสายตาเจอแต่ศาสนสถาน นั่นเป็นโบสถ์คริสต์นิกายโรมันคาทอลิก นั่นเป็นโบสถ์คริสต์มาโรไนต์ โน่นเป็นมัสยิดอิสลาม ฯลฯ แม้แต่ศาสนสถานของยิวก็ยังมีให้เห็น คนเหล่านี้ยึดความขัดแย้งที่สั่งสมมาตั้งแต่บรรพบุรุษมาเป็นประเด็นหลักในทุกเรื่อง ถ้าต่างศาสนา ต่างนิกายกันแล้ว ทำถูกก็เป็นผิด แต่ถ้าเป็นพวกศาสนาเดียวกัน นิกายเดียวกัน ทำผิดก็เป็นถูก

เลบานอนกำลังเป็นที่จับตาของชาวโลก เพราะผู้คนออกมาเดิน ขบวนประท้วงกันครั้งใหญ่ ไหนจะปัญหาระเบิด ปัญหาอาหารการกินที่เริ่มจะขาดแคลน ตอนนี้ยังมีปัญหาเรื่องความโกรธแค้นพวกนักการเมืองที่เต็มไปด้วยการคอร์รัปชันจนประชาชนเผชิญกับความยากจน

ดินแดนอดีตอาณานิคมที่มีเจ้าอาณานิคมคืออังกฤษและฝรั่งเศสแตกต่างกันอย่างเห็นได้ชัด ก่อนจะถอนตัวออกไป ทั้ง 2 มหาอำนาจในอดีตวางระเบิดเวลาไว้ทุกแห่ง โดยมีความหวังตั้งใจว่า ในอนาคตเมื่อความขัดแย้งในอดีตอาณานิคมเหล่านี้สุกงอม ตัวเองก็จะกลับเข้ามา แต่การกลับมาครั้งใหม่ จะกลับมาแบบพระเอกที่ได้รับการร้องขอจากประชาชน

ในเลบานอนตอนนี้มีกระแสผู้คนที่เรียกร้องให้ฝรั่งเศสกลับเข้ามาปกครองอีกสักระยะหนึ่ง เรื่องนี้เป็นไปตามที่นักประวัติศาสตร์บางท่านเคยวิเคราะห์กันไว้ หลังจากเกิดระเบิด 2 ตูมใหญ่ ประธานาธิบดีฝรั่งเศสก็เดินทางเข้าไปในเลบานอน เยี่ยมโน่น ตรวจนี่ เหมือนกับตนเองเป็นประธานาธิบดีเลบานอน ขณะไปเยือนร้านขายยาแห่งหนึ่ง ประชาชนคนเลบานอนมายืนล้อมรอบประธานาธิบดีมาครง แล้วก็ตะโกนก้องร้องขอความช่วยเหลือให้ฝรั่งเศสช่วยกำจัดผู้นำของตนเอง

ที่ดังไปทั่วโลกก็คือคลิปที่ผู้หญิงคนหนึ่งมาขอให้มาครงถอนความช่วยเหลือทางการเงิน “ท่านอย่าให้ความช่วยเหลือเลบานอน เพราะเงินที่ท่านช่วย ไม่เคยถึงประชาชน ไปตกอยู่กับคณะผู้ปกครองที่มีแต่การทุจริตคดโกง”

เลบานอนที่ผมรู้จักเป็นอย่างนี้ครับ.

นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย
songlok1997@gmail.com