เมื่อไต้ฝุ่นฮากิบิสก่อตัวและโลกได้เห็นภาพถ่ายจากอวกาศ ผู้คนจำนวนไม่น้อยเกิดความตระหนกตกใจ เข้าไปดูในโลกโซเชียลทั้งภาษาไทยและอังกฤษ มีคนจำนวนมากกังวลใจกับความปลอดภัยของมนุษย์ แถมมีทาสแมวที่กังวลใจกับแมวนับพันตัวที่อยู่บนเกาะแมวโอกิชิมะ กลางทะเลสาบบิวะ เกาะแมวเอโนชิมะที่อยู่ใกล้กรุงโตเกียว และเกาะแมวอื่นๆ ทั้งหมดถึง 13 เกาะ
การสนทนาของผู้คนในโซเชียลมีเดียแรงขึ้นเรื่อยๆ แต่วัน เสาร์ที่ 12 ตุลาคม 2562 ทุกคนก็โล่งใจ เมื่อทางการญี่ปุ่นประกาศว่าได้เคลื่อนย้ายสัตว์ต่างๆ รวมทั้งแมวไปไว้ในสถานที่ปลอดภัยก่อนหน้านี้ 2-3 วันแล้ว หลังจากนั้น กระแสชื่นชมญี่ปุ่นกระหึ่มไปทั่ว มีการพูดถึงคุณภาพของคนญี่ปุ่น การบริหารจัดการทุกเรื่องของญี่ปุ่นกันมาก
มีการเขียนถึงการหล่อหลอมของคนญี่ปุ่นที่ถือความเข้มงวดอย่างยิ่งยวด โพสต์ว่าคนญี่ปุ่นรับผิดชอบในสิ่งที่ได้รับ มอบหมายสูง เมื่อรับมอบทำงานใดแล้ว ก็จะทำอย่างดีที่สุด ไม่เลิกกลางคัน การรับฟังการอรรถาธิบายขยายความก่อนทำงานเป็น เรื่องสำคัญ คนญี่ปุ่นจะสอบถามอย่างละเอียดจนไม่มีข้อสงสัย และเมื่อเกิดความบกพร่อง ก็ไม่ปิดบังความบกพร่องนั้น จะรีบแจ้ง ต่อหัวหน้า ผู้ร่วมงาน และสาธารณะอย่างตรงไปตรงมา
คนหลายชาติแก้ไขเมื่อปัญหาเกิดขึ้นแล้ว คนญี่ปุ่นไม่ใช่ แต่จะวางแผนการทำงานอย่างละเอียด รอบคอบ รัดกุม ประชุม และพูดถึงสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้นก่อน สัปดาห์ที่แล้วผมมีโอกาสตาม ร.ต.อ.ดร.นิติภูมิธณัฐ มิ่งรุจิราลัย ไปต้อนรับข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ของกระทรวงการต่างประเทศญี่ปุ่นที่จังหวัดลำพูน ได้เห็นวิธีการทำงานของคนญี่ปุ่นแล้วประทับใจมาก ท่านจับเวลาจากสนามบินเชียงใหม่ถึงตัวเมืองลำพูน รวมทั้งเวลาที่ใช้เดินทางไปในสถานที่ต่างๆ
ผู้ใหญ่จากกระทรวงการต่างประเทศญี่ปุ่นท่านนี้ศึกษาเรื่องลำพูนมาอย่างละเอียดก่อนเดินทางมา ท่านรู้ประวัติศาสตร์ของทุกสถานที่ที่ไปเยือน และสามารถเล่าให้คนไทยซึ่งเดินทางร่วมกัน ไปในครั้งนั้นฟังอย่างน่าทึ่ง
...
ขณะที่เราหลายคนนึกปัญหาไม่ออก แต่ข้าราชการญี่ปุ่นท่านนี้ถามคำถามที่ล้ำไปอีกหลายปีข้างหน้า รวมทั้งบันทึกข้อความอย่างละเอียด เมื่อนำมาปะติดปะต่อกับสิ่งที่คนในโซเชียลมีเดียพูดคุยถึงเรื่องคนญี่ปุ่น ผมก็จึงคิดว่าการสร้างคนของญี่ปุ่นเป็นสิ่งที่น่าเรียนรู้
ญี่ปุ่นมีวิธีคิดที่แตกต่างจากคนชาติอื่นหลายอย่าง เช่น ทุกครอบครัวจะอ่านหนังสือให้ลูกฟัง คนญี่ปุ่นจะไม่ลุกให้เด็กนั่งในรถสาธารณะ ด้วยเหตุผลที่อยากให้เด็กแข็งแรงและต้องการให้เด็กหัดยืนด้วยตัวเอง คนญี่ปุ่นจะไม่สัญญาซี้ซั้ว แต่จะปฏิบัติตามสัญญา ยึดถือคำพูดเป็นสำคัญ แม้ว่าจะต้องสละตัวเองหรือครอบครัวก็ตาม
เมื่อภาพยนตร์จบ ผู้ชมในหลายประเทศจะแย่งกันออกนอกโรง แต่คนญี่ปุ่นจะนั่งดูรายชื่อนักแสดงและทีมงานต่อจนจบ และไม่ลุกไปจนกว่าโรงภาพยนตร์จะเปิดไฟ เพื่อให้เกียรติผู้สร้างภาพยนตร์และนักแสดง คนญี่ปุ่นจะไม่ทำอะไรตามใจตัวเอง แต่จะปฏิบัติตามกฎอย่างเคร่งครัด จะเป็นเรื่องที่แปลกมากถ้าพบคนญี่ปุ่นขับรถโดยไม่มีใบขับขี่ หรือเมาแล้วขับ ซึ่งเป็นอันตรายต่อผู้อื่น
การรวบรวมเรื่องราวของคนญี่ปุ่นจากโซเชียลมีเดียยังมีอีกเยอะครับ เช่น การยืนส่งแขกจนกว่าแขกจะลับสายตา เมื่อจะ ไปข้างนอกหรือกลับเข้ามาที่บ้านหรือที่ทำงาน คนญี่ปุ่นจะบอกกล่าว ให้ผู้ร่วมบ้านหรือผู้ร่วมงานทราบอยู่เสมอ ท่านที่เคยไปญี่ปุ่นและซื้อของจากห้างสรรพสินค้าจะพบว่าพนักงานญี่ปุ่นห่อของโดยไม่ค่อยใช้เทปกาว พนักงานจะคิดวางแผนไว้ก่อนว่าจะห่ออย่างไร
ความสนใจในการอพยพแมวออกจากเกาะแมวของทางการญี่ปุ่นในครั้งนี้ ทำให้ผู้คนยิ่งมั่นใจสินค้าหรือบริการที่มาจากญี่ปุ่นมากขึ้นครับ.
นิติการุณย์ มิ่งรุจิราลัย