พืชแต่ละชนิดจะมีส่วนประกอบที่คล้ายคลึงกันคือ ราก ลำต้น ใบ ผล และดอก ทำหน้าที่แตกต่างกันออกไป โดยเฉพาะส่วนประกอบของดอกไม้ที่ดูภายนอกแล้วหน้าตาสวยงาม สีสันสดใส แต่ด้านในส่วนประกอบของดอกไม้มีอะไรบ้าง มีความสำคัญอย่างไร ตลอดจนส่วนประกอบของดอกไม้ หน้าที่คืออะไร ติดตามได้จากในบทความนี้

ส่วนประกอบของดอกไม้มีกี่ส่วน ได้แก่อะไรบ้าง?

ส่วนประกอบดอกไม้ (Parts of a Flower) ประกอบด้วย 4 ส่วนหลักๆ อยู่บนฐานรองดอก (Receptacle) ดังนี้

1. กลีบเลี้ยง (Sepal) นับว่าเป็นด้านนอกสุดของดอกไม้ มีสีเขียวของคลอโรฟิลด์ ซึ่งเมื่อดอกด้านในเริ่มเบ่งบ่าน ส่วนประกอบของดอกไม้อย่างกลีบเลี้ยงจะค่อยๆ หลุดร่วงไปตามกาลเวลา ทั้งนี้พืชดอกบางชนิดจะมีลักษณะกลีบเลี้ยงที่แตกต่างกันออกไป

2. กลีบดอก (Petal) กลีบดอกจะอยู่ชั้นถัดมาจากกลีบเลี้ยง มีสีสันสวยงามแตกต่างกันตามแต่ชนิดของดอกไม้ บางชนิดก็มีกลิ่นหอม บางชนิดก็สามารถเปลี่ยนสีได้ เช่น จำปี บุหงา พุดตาน พุดน้ำบุศย์ เป็นต้น

3. เกสรตัวผู้ (Stamen) เป็นส่วนประกอบของดอกไม้ที่มีจำนวนมากที่สุด อยู่ถัดจากกลีบดอก มีจำนวนมาก เรียงตัวสวยงาม สำหรับเกสรตัวผู้จะประกอบด้วยส่วนประกอบย่อยอีก 3 ส่วนคือ

  • อับเรณู จะมีลักษณะเป็นแท่งยาว ประกอบไปด้วยถุงเรณู (Pollen Sac) ที่มีละอองเรณู (Pollen Grain) อยู่ด้านใน
  • ก้านชูอับเรณู จะมีลักษณะต่างกันขึ้นอยู่กับชนิดของพืชดอก
  • ละอองเรณู หรือเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ 

...

4. เกสรตัวเมีย (Pistil) อยู่บริเวณด้านในสุดของดอก จำนวนเกสรเพศเมียจะมากหรือน้อยจะขึ้นอยู่กับชนิดของดอกไม้ ประกอบด้วยส่วนต่างๆ ดังนี้

  • ก้านชูเกสรเพศเมีย (Style) ก้านยาวสำหรับชูยอดเกสรเพศเมียและเป็นทางเข้าไปปฏิสนธิ
  • ยอดเกสรเพศเมีย (Stigma) บริเวณด้านบนของยอดเกสรเพศเมียจะมีขนและน้ำหวานเหนียวๆ สำหรับดักจับละอองเรณู
  • รังไข่ (Ovary) จะอยู่บริเวณด้านล่าง ด้านในมีโลคุล (Locule) เป็นลักษณะห้องเล็กๆ ซึ่งก็จะประกอบไปด้วยออวุล (Ovule) ทำหน้าที่ผลิตไข่ (Egg)

4 ส่วนประกอบของดอกไม้ ทำหน้าที่อะไรบ้าง?

1. กลีบเลี้ยง (Sepal) ทำหน้าที่ห่อหุ้มและป้องกันอันตรายให้กับดอกด้านในที่ยังตูม ป้องกันไม่ให้น้ำด้านในระเหยออกสู่ด้านนอก ตลอดจนทำหน้าที่สังเคราะห์แสง เพื่อสร้างอาหารให้แก่พืช

2. กลีบดอก (Petal) ทำหน้าที่ช่วยดึงดูดแมลงเพื่อให้เข้ามาผสมเกสร เนื่องจากบริเวณกลีบดอกจะมีกลิ่นหอมและมีต่อมน้ำหวานซึ่งเป็นอาหารของแมลง

3. เกสรตัวผู้ (Stamen) ทำหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์ หรือละอองเรณู (Pollen Grain) โดยส่วนประกอบต่างๆ ด้านใน ได้แก่ ก้านชูอับเรณูทำหน้าที่ชูอับเรณู ซึ่งเป็นที่เก็บถุงเรณู (Pollen Sac) โดยด้านในถุงเรณูจะมีละอองเรณู (Pollen Grain) ซึ่งทำหน้าที่สืบพันธุ์

4. เกสรตัวเมีย (Pistil) ทำหน้าที่ทำหน้าที่สร้างรังไข่ ประกอบด้วยก้านชูเกสรเพศเมีย (Style) ทำหน้าที่ชูยอดเกสรตัวเมีย ยอดเกสรเพศเมีย (Stigma) สำหรับดักจับละอองเรณู และรังไข่ (Ovary) ที่มีโลคุล (Locule) และออวุล (Ovule) ทำหน้าที่สร้างไข่

หากมีส่วนประกอบของดอกไม้ 4 ส่วนจะเรียกว่า "ดอกสมบูรณ์" แต่หากขาดส่วนใดส่วนหนึ่งไปจะเรียกว่า "ดอกไม่สมบูรณ์" ซึ่งเมื่อดอกไม้สร้างเซลล์สืบพันธุ์แล้วจะเกิดการถ่ายละอองเรณู การปฏิสนธิ ก่อนที่รังไข่จะเจริญเป็นผล ส่วนออวุลเจริญไปเป็นเมล็ด ซึ่งสามารถงอกเป็นต้นใหม่ได้