คำสั่งเสียสุดท้าย “แม่ชีศันสนีย์” การเตรียมตัวตายที่ดี คืออยู่สงบเย็นเป็นประโยชน์

ถือเป็นการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ของวงการพระพุทธศาสนา เมื่อ “เสถียรธรรมสถาน” ได้ออกแถลงการณ์แจ้งข่าวเศร้า “แม่ชีศันสนีย์ เสถียรสุต” ผู้ก่อตั้งเสถียรธรรมสถาน และสร้างคุณูปการให้พระพุทธศาสนาอย่างมากมาย ได้คืนสู่ธรรมชาติอย่างสงบ สิ้นลงแล้วด้วยโรคมะเร็งกระเพาะอาหาร ขณะสิริอายุได้ 68 ปี 1 เดือน 7 วัน หลังเข้ารับการรักษาตัวมาตั้งแต่ปี 2560 จนมีอาการดีขึ้นด้วยการใช้หลักธรรมะบำบัด กระนั้น มะเร็งร้ายกลับมาคุกคามอีกครั้งในกลางปี 2563 และขยายขนาดลุกลามเกินเยียวยา

ท่ามกลางความอาลัยรักของเหล่าสานุศิษย์จากหลากหลายวงการ “แม่ชีศันสนีย์” ได้ฝากคำสอนสุดท้ายขณะยังมีลมหายใจ เมื่อวันที่ 25 พ.ย.2564 เพื่อเป็นเครื่องเตือนใจและเตือนสติสำหรับคนไทยทุกคน

“เรามองใบไม้หนึ่งใบ เราเห็นใบไม้ร่วงใช่ไหม และใบไม้ที่ร่วงมันมาตั้งแต่แรก คือใบไม้ที่ผลิใบ ในการผลิใบของใบไม้หนึ่งใบมันมีการร่วงอยู่แล้วด้วย การเกิดและตายจึงเป็นแพ็กเกจเดียวกัน แต่มนุษย์ชอบการเกิด แล้วเรามักจะลืมความตาย...การเตรียมตัวตายที่ดี คืออยู่อย่างสงบเย็นแล้วเป็นประโยชน์...”

ชีวิตทางธรรมของ “แม่ชีศันสนีย์” กว่า 40 ปี สร้างคุณูปการต่อพระพุทธศาสนามากมาย มีโครงการหลายอย่างที่ทำขึ้น เพื่อให้ผู้คนได้ศึกษาธรรมะ และนำไปปรับใช้ในชีวิตได้อย่างเป็นสุข โดยเฉพาะการบุกเบิกงานช่วยเหลือเด็กและผู้หญิง

ย้อนประวัติก่อนเข้าสู่เส้นทางธรรม “แม่ชีศันสนีย์ เสถียรสุต” มีชื่อจริงว่า “น.ส.ศันสนีย์ ปัญญศิริ” (ตุ๊กตา) เป็นชาวอยุธยา ขณะอายุ 15 ปี ได้สูญเสียมารดา ทำให้ตัดสินใจเข้ากรุงเทพฯ เพื่อศึกษาต่อระดับปริญญาตรี และจับพลัดจับผลูเข้าสู่วงการนางแบบ เคยประกวด 10 ยอดนางแบบระพีและได้รางวัล จากนั้นประกวดอีกและคว้าตำแหน่ง “รองมิสออด๊าซ” ควบรางวัลนางงามบุคลิกภาพ โลดแล่นเป็นดาวเด่นของสังคม

กระนั้นชีวิตทางโลกของ “แม่ชีศันสนีย์” สิ้นสุดลง หลังจากความรักครั้งแรกและครั้งเดียวไม่สมหวัง จึงเดินทางไปเรียนต่อต่างประเทศ ก่อนจะตัดสินใจสละทางโลก หันหน้าเข้าสู่เส้นทางธรรมอย่างถาวร ในปี 2523 ขณะอายุ 27 ปี โดยบวชชีครั้งแรก ที่วัดศิริพงษ์ธรรมนิมิต

งานแรกในบทบาทพุทธสาวิกาคือ การดูแลศูนย์เด็กเล็กที่ “พระครูภาวนาพิธาน” ตั้งขึ้น จากนั้นอีก 7 ปี “เสถียรธรรมสถาน” จึงถูกสร้างขึ้น ด้วยแนวคิดให้ที่นี่เป็นเหมือนบ้าน มีคนอยู่ในบ้าน คนในบ้านมีหัวใจ และสร้างคนในบ้านให้ใช้หัวใจมาทำงานด้วยกัน

จากงานด้านเด็กที่เคยรับผิดชอบได้ขยายสู่งานด้านผู้หญิง เน้นการสร้างชีวิตใหม่ให้เด็กและผู้หญิงที่ประสบปัญหา ด้วยการใช้ธรรมะเป็นรากฐานนำทาง ซึ่งงานต่อๆมาของ “แม่ชีศันสนีย์” ยังต่อยอดไปสู่การให้ความช่วยเหลือเด็กและผู้หญิง ที่เคยถูกทารุณกรรมทางเพศ และตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ โดยธรรมะสำคัญที่แม่ชีเน้นย้ำเสมอคือ “การมีความสุขได้ทุกลมหายใจ และอยู่กับปัจจุบันขณะ” ซึ่งเป็นสัจธรรมเรียบง่ายทว่าลึกซึ้งกินใจ

จุดพลิกผันสำคัญที่สร้างชื่อเสียงระดับโลกให้ “แม่ชีศันสนีย์” คือการเป็นตัวแทนนำเสียงผู้หญิงไปสู่เวทีโลก ในงานประชุมผู้นำสตรีทางศาสนาและจิตวิญญาณเพื่อสันติภาพโลก ที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ เมื่อปี 2545 โดยครั้งนั้นแม่ชีได้เจอกับ “วิคตอเรีย โฮลท์” ผู้เขียนบทและสร้างภาพยนตร์ชื่อดัง ที่ประทับใจในคำพูดแฝงแง่คิดปรัชญาลึกล้ำของแม่ชี จนสนใจศึกษาเรื่องราวของ “แม่ชีศันสนีย์” อย่างละเอียด และนำไปสู่การสร้างภาพยนตร์ในตำนานเรื่อง “A Walk of Wisdom” ออกฉายในหลายประเทศทั่วโลก

ในช่วงบั้นปลายสุดท้ายของชีวิต “แม่ชีศันสนีย์” ยังคงอุทิศตนให้พระพุทธศาสนาอย่างเต็มที่ แม้ในยามเจ็บป่วยด้วยโรคร้าย ก็มิได้ละทิ้งปณิธานสำคัญในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา เพื่อหว่านเมล็ดพันธุ์แห่งธรรมะให้งอกงามในจิตใจของคนไทย พร้อมฝากคำสอนและข้อคิดดีๆไว้เป็นสมบัติของแผ่นดินมากมาย

“การเข้าถึงความจริงเป็นเรื่องหนึ่งที่เราต้องยอมรับมันก่อน สมมติว่าเราเป็นมะเร็ง ถ้าเราไม่ยอมรับมะเร็ง มะเร็งมันก็จะกลายเป็นอีกหนึ่งของการขบกัดให้เรามีพิษ พิษของมะเร็งมันไม่ได้ป่วยที่กาย แต่พิษของมะเร็งคือความกลัวที่ใจของเราต่างหาก เพราะฉะนั้นการยอมรับความจริงว่ามันเป็นมะเร็ง แปลว่ามะเร็งไม่ใช่ความกลัว เราก็จะมีแค่ความทรมานทางกาย แต่มันไม่มีความทรมานทางจิต การที่จะอยู่กับจิตที่มันเข้มแข็ง เวลาที่เราเป็นมะเร็งมันจะช่วยทุเลา ให้เราปรุงแต่งน้อยลง เพราะไม่ว่าเราจะเป็นหรือไม่เป็นมะเร็ง ความตายมีอยู่จริง ความตายมีอยู่จริงอย่างไร เหมือนเราเกิดมา ความตายกับการเกิดคือแพ็กเกจเดียวกัน เช่น เรามองใบไม้หนึ่งใบ เราเห็นใบไม้ร่วงใช่ไหม และใบไม้ที่ร่วงมันมาตั้งแต่แรก คือใบไม้ที่ผลิใบ ในการผลิใบของใบไม้หนึ่งใบมันมีการร่วงอยู่แล้วด้วย การเกิดและตายจึงเป็นแพ็กเกจเดียวกัน แต่มนุษย์ชอบการเกิด แล้วเรามักจะลืมความตาย เราจึงใช้ชีวิตด้วยความประมาทมาก เวลาที่เรากำลังดำเนินชีวิตอยู่ในช่วงฤดูกาลหนึ่ง ถ้ามองว่าชีวิตเป็นสิ่งที่ขอยืมมาชั่วครู่ เรามักจะหลงระเริงและปรุงแต่ง แล้วพอเรากำลังจะตาย เรามากลัว อย่างนี้เรียกว่าเราประมาท แต่ถ้าเราไม่ประมาท เราได้ชีวิตมาพร้อมกับใบไม้ที่ผลิ และมีความตาย เราจะดูแลชีวิตของเราในระหว่างการเปลี่ยนแปลงที่จะตายอย่างมีความไม่ประมาท อย่างนี้เรียกว่าเราขจัดความกลัว

...ถ้าเรามองว่า “เสถียรธรรมสถาน” เติบโตมาทั้งหมด เราบวช 40 ปี เราทำที่นี่ 33 ปี ถ้าที่นี่ใน 33 ปี ทำให้คนหลายคนโตได้ แสดงว่าที่นี่ให้มรดกไว้ตั้งแต่แรกเลย แล้วตอนนี้เรามีหุบเขาโพธิสัตว์เป็นมรดกโลก นั่นหมายความว่าเราทำมรดกกรรมของเราให้เป็นมรดกโลก เราไม่คิดแค่ตัวเราเอง แต่เราคิดเพื่อโลกด้วย นั่นหมายความว่าเราต้องคิดใหญ่กว่า คิดโตกว่า คิดให้ ที่ไม่ได้เป็นการให้แค่เพียงเป็นเรื่องส่วนตัว แต่เราได้ให้ชีวิตของเรา ที่มีสติปัญญา ออกไปรับใช้คนอื่น เพราะฉะนั้น ถ้าเราจะต้องตายด้วยมะเร็ง สิ่งที่เราได้ทำแล้วคือ เราได้ทิ้งมรดกกรรมไว้เป็นมรดกโลก คนที่อยู่ต้องสงบเย็นแล้วต้องเป็นประโยชน์เท่านั้น การเตรียมตัวตายที่ดี คืออยู่อย่างสงบเย็นแล้วเป็นประโยชน์”

หลังจากการบันทึกเทปสัมภาษณ์ดังกล่าวเพียง 13 วัน “แม่ชีศันสนีย์ เสถียรสุต” ได้กลับเข้ารับการรักษามะเร็งอีกครั้ง โดยคณะแพทย์พบว่าก้อนมะเร็งได้ขยายขนาดและลุกลามอย่างมาก ผู้ดูแลจึงพาแม่ชีกลับมาพำนักอย่างสงบตามปณิธาน ณ เสถียรธรรมสถาน จุดเริ่มต้นแห่งการสร้างมรดกความดี.

ทีมข่าวหนังสือพิมพ์ไทยรัฐ