เผยสาเหตุ และอาการของโรค EVALI หรือโรคปอดอักเสบรุนแรงจากบุหรี่ไฟฟ้า หนึ่งในเรื่องน่ากังวล ที่มีโอกาสเจ็บป่วยได้ไว และอาจส่งผลอันตรายต่อระบบหายใจต่อคนทุกเพศทุกวัยได้ในระยะยาว
ปัจจุบันเรามักจะเห็นข่าวของการใช้ ‘บุหรี่ไฟฟ้า’ อย่างแพร่หลายในกลุ่มของเยาวชน กลุ่มวัยรุ่น และผู้ใหญ่วัยทำงานมากยิ่งขึ้นในสังคม เนื่องจากมีความเชื่อกันว่า บุหรี่ไฟฟ้ามีกลิ่นหอม ไม่ส่งกลิ่นเหม็นรบกวนคนรอบข้าง และสามารถใช้เลิกการสูบบุหรี่มวนได้ อย่างไรก็ตาม บุหรี่ไฟฟ้าสามารถส่งผลกระทบต่อการหายใจได้โดยตรง ไม่ต่างจากการสูบบุหรี่มวน และทำให้เกิดโรค EVALI หรือโรคปอดอักเสบรุนแรงจากการใช้บุหรี่ไฟฟ้าได้ด้วย
EVALI ย่อมาจาก E-cigarette or Vaping product use Associated Lung Injury คือ ปอดอักเสบรุนแรงที่เกิดจากการสูบบุหรี่ไฟฟ้า อย่างที่กล่าวไปข้างต้น หลายๆ คนมักเข้าใจผิดว่าบุหรี่ไฟฟ้าจะอันตรายน้อยกว่าบุหรี่มวน แต่จริงๆ แล้ว ควันจากบุหรี่ไฟฟ้ามีสารพิษที่ก่อให้เกิดโรครวมอยู่ด้วย รวมทั้งโลหะหนัก เช่น นิกเกิล ดีบุก และตะกั่ว ซึ่งก่อตัวกลายเป็นโมเลกุลฝุ่นขนาดเล็ก 1.0 และ PM 2.5 สร้างสามารถสร้างผลเสียต่อระบบการหายใจ ที่ทำให้เกิดภาวะปอดอักเสบเฉียบพลัน
จากการศึกษาของ Pulmonary illness related to e-cigarette use in Illinois and Wisconsin preliminary report เผยว่า ผู้ป่วย จำนวน 53 คนในช่วงเดือนกรกฎาคมปี ค.ศ. 2019 พบว่าผู้ป่วยส่วนมากอายุเฉลี่ยเพียง 19 ปี และมีการใช้บุหรี่ ไฟฟ้าที่มีสาร THC ประกอบประมาณ 80% แต่มี 20% ที่ไม่ได้ใช้สาร THC ก็สามารถเกิด EVALI ได้
อาการของโรคปอดอักเสบรุนแรงจากบุหรี่ไฟฟ้า (EVALI)
ผู้ที่ป่วยเป็นโรค EVALI โดยส่วนใหญ่ 95% ผู้ป่วยจะมีอาการ ไข้หนาวสั่น ไอ หายใจล้าบาก ปวดเมื่อยตามตัว คล้ายการติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย แต่พบว่า 77% ของผู้ป่วยมี อาการเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ซึ่งผู้ป่วยทุกคนมีภาพ X-ray และ CT Scan ปอดมักจะมีความผิดปกติ เป็นฝ้าขาว และจะหายใจไม่ไหว
...
Centers for Disease Control and Prevention (ศูนย์ควบคุมโรคติดต่อสหรัฐฯ) ยังเผยข้อมูลที่น่าสนใจว่า อายุเฉลี่ยของผู้ป่วย EVALI มักจะเป็นวัยรุ่นในช่วงอายุ 24 ปี โดยในจำนวนผู้ป่วยปอดอักเสบเฉียบพลัน หรือ EVALI จากการสูบบุหรี่ไฟฟ้า จำนวน 2,022 ราย พบว่า 14% สูบบุหรี่ไฟฟ้าเฉพาะที่มีสารนิโคติน, 33% สูบบุหรี่ไฟฟ้าเฉพาะที่มีสารกัญชา และ 53% สูบบุหรี่ไฟฟ้าหลายประเภท
รายงานเดียวกันในปี 2020 ยังสามารถตรวจพบ Vitamin E Acetate ในน้ำล้างปอดของผู้ป่วย EVALI ถึง 94% โดยสาร Vitamin E Acetate มักจะถูกใส่อยู่ในบุหรี่ไฟฟ้าหลายยี่ห้อ ซึ่งคาดว่าสารตัวนี้เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บของปอด และทำให้การทำงานของปอดผิดปกติไป
บุหรี่ไฟฟ้า เป็นหนึ่งในเรื่องน่ากังวล เพราะเพิ่งจะนิยมใช้ไม่นาน แต่ผู้พบอาการของปอด จนต้องใส่ท่อช่วยหายใจ ขณะที่บุหรี่มวนต้องใช้เวลานานกว่าที่โรคถุงลมโป่งพองต้องใส่ท่อช่วยหายใจ และนอกจากโรคปอดอักเสบรุนแรงเฉียบพลันแล้ว บุหรี่ไฟฟ้ายังเป็นสาเหตุในการเกิดโรคเส้นเลือดหัวใจตีบ โรคเส้นเลือดสมอง ความดันโลหิตสูง หลอดเลือดหดตัว เหนื่อยง่ายในคนที่อายุน้อย
ข้อสงสัยที่ว่า บุหรี่ธรรมดาใช้เวลากว่า 80 ปี กว่าจะรู้ว่าเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคต่างๆ แต่สำหรับบุหรี่ไฟฟ้า ที่เพิ่งเป็นที่นิยมในช่วงเวลาไม่เกิน 10 ปี กลับค้นพบโรค และผู้ป่วยเป็นจำนวนหลายราย ซึ่งอาจขึ้นอยู่กับเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ทำให้เราสามารถพบโรคได้เร็ว หรือความอันตรายจากบุหรี่ไฟฟ้าที่แท้จริงอาจอยู่ในระยะฟักตัวของโรคต่างๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคตก็เป็นไปได้เช่นกัน
ข้อมูล : คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, โรงพยาบาลวิมุต
ภาพ : istock