“เจ็บคอ” สาเหตุและอาการบอกโรคที่ไม่ควรมองข้าม

เจ็บคอ (Sore Throat) อาการระคายเคืองบริเวณลำคอที่พบได้ทั่วไปในคนทุกเพศทุกวัย บางรายคอแห้ง เจ็บคอข้างเดียว เสียงแหบ และกลืนอาหารลำบาก ซึ่งหายเองได้ภายในเวลาไม่กี่วัน ในขณะที่บางรายอาจมีอาการอื่นๆ ที่ต้องเฝ้าสังเกตอย่างใกล้ชิด 

อาการเจ็บคอเป็นอาการเบื้องต้นของโควิด-19, ไข้หวัดใหญ่ และโรคทางหลอดลมอื่นๆ แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าการเจ็บคอทุกครั้งจะต้องเป็นโรคเหล่านี้หรือไม่ เพราะโรคที่ทำให้มีอาการเจ็บคอได้นั้นมีอยู่มาก ซึ่งมีสาเหตุและวิธีการดูแลเบื้องต้นดังนี้

สาเหตุของการเจ็บคอ

การเจ็บคอ เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ทั้งการติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย รวมถึงพฤติกรรมอื่นๆ ที่กระตุ้นให้อาการแสดงขึ้นมา โดยหลักๆ จะแบ่งสาเหตุออกเป็น 3 สาเหตุ ดังนี้

1. ติดเชื้อไวรัส

มักเกิดจากการเป็นไข้หวัด ทำให้ผู้ป่วยมีไข้ต่ำ ไอ จาม เจ็บคอ แต่ยังสามารถกลืนอาหารได้ ส่วนใหญ่จะหายเองภายในเวลา 1 สัปดาห์ สามารถบรรเทาอาการได้ด้วยการกินยาแก้เจ็บคอ ซึ่งหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป รวมถึงการดื่มน้ำให้มากๆ และพักผ่อนให้เพียงพอ

2. ติดเชื้อแบคทีเรีย

ผู้ป่วยมักมีเสียงแหบ รู้สึกเจ็บคอเมื่อต้องกลืนอาหาร บริเวณผนังคอหอยจะแดงและบวม โดยมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น มีไข้สูง ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยตามตัว คลื่นไส้และอาเจียน หากเป็นติดต่อกันนานเกิน 1 สัปดาห์ ควรไปพบแพทย์เพื่อรับยาปฏิชีวนะ และกินยาให้ครบตามแพทย์สั่ง เพื่อป้องกันอาการดื้อยา

3. ไม่ได้ติดเชื้อ

บางคนสามารถเจ็บคอขึ้นมาได้ โดยที่ไม่ได้ติดเชื้อไวรัส หรือแบคทีเรีย แต่มาจากสาเหตุอื่นๆ เช่น ภูมิแพ้ แพ้ละอองเกสรดอกไม้ แพ้ฝุ่น แพ้ควันบุหรี่ แพ้กลิ่นสารเคมี ดื่มน้ำน้อย พักผ่อนไม่เพียงพอ กินอาหารรสจัด ใช้เสียงมากเกินไป เป็นกรดไหลย้อน เป็นต้น ซึ่งควรดูแลตัวเองและหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่จะกระตุ้นให้เกิดอาการเจ็บคอ

อาการเจ็บคอที่พบบ่อย และวิธีรักษาเบื้องต้น

เมื่อรู้สึกเจ็บคอต้องคอยหมั่นสังเกตอาการและพฤติกรรมของตัวเอง เพื่อจะได้หาวิธีรักษาเบื้องต้น เนื่องจากการเจ็บคอมีลักษณะและอาการที่แตกต่างกันออกไป โดยอาการที่มักพบได้บ่อย มีดังนี้

คอแห้ง
สาเหตุแรกมาจากการดื่มน้ำน้อย กินอาหารรสจัดที่ใส่ผงชูรสเยอะ การใช้เสียงมากเกินไป ได้รับผลข้างเคียงของยาบางชนิด หรือเกิดการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ ขั้นแรกควรดื่มน้ำให้มากๆ และพักผ่อนให้เพียงพอ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ไม่กระทบต่อเสียงและลำคอ

เจ็บคอตอนกลางคืน
หลายคนมักไอและเจ็บคอตอนกลางคืน ซึ่งมักเกิดขึ้นก่อนที่เราจะนอนหลับ อาจมีสาเหตุจากอากาศแห้งทำให้ภูมิแพ้กำเริบ ควรหมั่นทำความสะอาดห้องนอน ซักผ้าห่ม ผ้าปูที่นอน เพื่อไม่ให้มีฝุ่นละออง ในบางรายอาจสูบบุหรี่จัด จนทำให้คอระคายเคืองอย่างหนัก 

เจ็บคอข้างเดียว
อาการเจ็บคอข้างเดียวของบางคนส่งผลกระทบถึงหูชั้นกลาง ทำให้รู้สึกเจ็บลามไปถึงหู เบื้องต้นควรดื่มน้ำมากๆ งดสูบบุหรี่ และหลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีอากาศแห้ง ในรายที่รู้สึกเจ็บมากกว่าปกติ อาจเป็นสาเหตุของต่อมทอนซิลอักเสบ 

เจ็บคอเวลากลืนน้ำลาย
หากกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ หรือมีอาการกลืนลำบาก ให้สำรวจว่ามีสิ่งแปลกปลอม เช่น ก้างปลา เศษกระดูก ติดลำคอหรือไม่ นอกจากนี้อาจเป็นภาวะคออักเสบที่เกิดจากติดเชื้อแบคทีเรีย แต่หากมีอาการนานถึง 10 วัน โดยมีเสียงแหบแห้งร่วมด้วย เป็นไปได้ที่จะเป็นต่อมท่อนซิลอักเสบ ต้องรักษาด้วยยาปฏิชีวนะตามแพทย์สั่ง

มะนาวแก้เจ็บคอ ยาธรรมชาติที่ทำเองได้ง่ายๆ

การใช้สมุนไพรรักษาอาการเจ็บคอเป็นภูมิปัญญาไทยที่ได้รับความนิยม สามารถช่วยบรรเทาอาการไอและเจ็บคอในเบื้องต้นได้ เพราะรสเปรี้ยวในน้ำมะนาวช่วยให้ร่างกายขับเสมหะ กระตุ้นให้เกิดน้ำลาย ซึ่งจะช่วยให้คอชุ่มชื้น สำหรับสูตรมะนาวแก้เจ็บคอก็ทำได้ง่ายมาก เพียงแค่คั้นน้ำมะนาว 1 ลูก ผสมกับน้ำผึ้ง 2 ช้อนโต๊ะ เติมน้ำอุ่น 1 ถ้วยตวง และเติมเกลือนิดหน่อย ก็จะได้ยาแก้เจ็บคอสูตรธรรมชาติ ซึ่งสามารถปรับสูตรได้ตามความเหมาะสม

การป้องกันอาการเจ็บคอ

• งดกินอาหารรสจัด
• งดสูบบุหรี่ และงดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• ดื่มน้ำให้มากๆ พักผ่อนให้เพียงพอ
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• ทำให้ร่างกายอบอุ่นเมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีอากาศเย็นเป็นเวลานานๆ
• กลั้วคอด้วยน้ำเกลืออุ่นๆ หรือน้ำยาบ้วนปาก เพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรียในลำคอ
• หลีกเลี่ยงการรับฝุ่นละออง ควันมลพิษ ควันบุหรี่ ควรสวมหน้ากากอนามัยป้องกัน
• ล้างมือด้วยสบู่ให้สะอาดเพื่อกำจัดเชื้อโรคและไวรัสที่อาจเข้าสู่ร่างกายผ่านลำคอ
• ไม่ใช้ของใช้ส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น เช่น ช้อน หลอด แก้วน้ำ ป้องกันการแพร่โรคผ่านน้ำลาย

อาการเจ็บคอเรื้อรัง สัญญาณบอกโรค

ไม่มีใครอยากจะเจ็บคอเรื้อรังเป็นเวลานานๆ เพราะนอกจากจะสร้างความรำคาญในการใช้ชีวิตประจำวันแล้ว ยังเป็นสัญญาณแฝงโรคบางชนิด หากมีอาการเจ็บคอต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน ควรให้แพทย์วินิจฉัยเพื่อหาสาเหตุ โดยแพทย์จะซักประวัติ ตรวจร่างกาย ตรวจโพรงจมูกและช่องคออย่างละเอียด ซึ่งโรคที่อาจแทรกซ้อนมากับอาการเจ็บคอเรื้อรัง เช่น

• โรคจมูกอักเสบภูมิแพ้
• โรคจมูกอักเสบชนิดไม่แพ้
• โรคไซนัสอักเสบเรื้อรัง
• การติดเชื้อของลำคอ
• ต่อมทอนซิลเรื้อรัง
• โรคผนังช่องคอ
• สายเสียงอักเสบเรื้อรัง
• โรคกรดไหลย้อนขึ้นมาที่คอและกล่องเสียง
• โรคเนื้องอกของคอและกล่องเสียง
• โรคของเส้นประสาทที่มาเลี้ยงบริเวณคอ
• มีสิ่งแปลกปลอมในลำคอ

อาการเจ็บคอเป็นสัญญาณเตือนแรกที่บ่งบอกว่าร่างกายต้องการการพักผ่อน เมื่อมีอาการเตือนแบบนี้แล้วต้องดูแลตัวเอง ดื่มน้ำอุ่น หากไม่หายต้องกินยารักษาอาการ ไม่ควรปล่อยไว้ให้เรื้อรัง

เมื่อรู้สึกเจ็บคอเมื่อไร ต้องหมั่นสังเกตอาการของตนเองว่าหายเองหรือไม่ ไม่เช่นนั้นก็ควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด เพราะบางครั้งอาการเจ็บคอเล็กๆ น้อยๆ ที่เราอาจมองข้าม อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนของโรคอื่นๆ ได้.

ที่มา : www.pobpad.com / www.rcot.org