กินเจ 2565 เริ่มวันอาทิตย์ที่ 25 กันยายน - วันอังคารที่ 4 ตุลาคม 2565 รวมระยะเวลา 9 วัน การกินเจหรือเทศกาลถือศีลกินผักเป็นประเพณีของชาวไทยเชื้อสายจีนที่อพยพมาตั้งรกรากในประเทศไทยเป็นเวลายาวนาน โดยนิยมกินเจกันในย่าน China Town และย่านที่มีคนไทยเชื้อสายจีนอาศัยอยู่มาก เช่น เยาวราช กรุงเทพฯ, จังหวัดนครสวรรค์ จังหวัดสงขลา และจังหวัดภูเก็ต เป็นต้น

ประวัติเทศกาลกินเจ

กินเจเป็นเทศกาลที่เกี่ยวข้องกับตำนานทางพระพุทธศาสนานิกายมหายาน ผสมผสานกับลัทธิเต๋า เกิดขึ้นในประเทศจีน ซึ่งถือเอาวันทางจันทรคติตั้งแต่ขึ้น 1 ค่ำ ถึงขึ้น 9 ค่ำ เดือน 9 เป็นวันถือศีลกินผัก มีตำนานเรื่องเล่า ดังนี้

ประวัติการกินเจ จากตำนานนักรบ “หงี่หั่วท้วง”

ในอดีตเชื่อว่ามีทหารชาวบ้านผู้หนึ่ง นาม “หงี่หั่วท้วง” ต่อสู้กับชนชาติแมนจูที่ใช้ปืนไฟ “หงี่หั่วท้วง” เชื่อว่าหากประกอบพิธีกรรม นุ่งขาว ห่มขาว งดกินเนื้อสัตว์และผักที่มีกลิ่นฉุน พร้อมท่องคาถาอาคมจะป้องกันกระสุนจากปืนไฟได้ ภายหลังจากการต่อสู้รบครั้งนั้น ชาวบ้านที่ถูกชาวแมนจูบังคับให้ไว้ผมยาวก็ถือปฏิบัติกินเจตามนักรบหงี่หั่วท้วง

...

ประวัติการกินเจ จากตำนานระลึกถึงพระพุทธเจ้า 7 พระองค์
ชาวพุทธในจีน ที่บำเพ็ญศีลงดกินเนื้อสัตว์ แต่งกายนุ่งขาวห่มขาว 9 วัน รำลึกถึงคุณพระพุทธเจ้า 7 พระองค์ในอดีตกาล และรำลึกถึงพระมหาโพธิสัตว์อีก 2 พระองค์ รวมเป็น 9 องค์ จึงยึดเป็นการถือศีล 9 วัน และสื่อถึงดาวนพเคราะห์ ทั้ง 9 ได้แก่ พระอาทิตย์ พระจันทร์ พระอังคาร พระพุธ พระพฤหัสบดี พระศุกร์ พระเสาร์ พระราหู และพระเกตุ

ประวัติการกินเจ จากตำนานฮอ่องเต้ ซ่งตี๊ปิง แห่งราชวงศ์ซ้อง

ผู้ที่อพยพมาประเทศไทย คาดว่าเป็นชาวมณฑลฮกเกี้ยนที่ทำพิธีระลึกถึงฮ่องเต้ราชวงศ์ซ้อง ที่กระทำอัตวินิบาตกรรม (ฆ่าตัวตาย) บนเรือ ขณะเสด็จไต้หวัน ด้วยเหตุผลทางการเมือง จึงนุ่งขาวห่มขาว ถือศีล เพื่อรำลึกถึงท่าน

กินเจในประเทศไทย

การกินเจ ถือว่าเป็นการปรับสมดุลร่างกาย งดเว้นการกินเนื้อสัตว์และผักที่มีกลิ่นฉุน กำจัดสารพิษ บางคนกินเจมากกว่า 9 วัน เพื่อรักษาศีล การกินเจต่างจากการกินมังสวิรัติตรงที่ละเว้นผัก 5 อย่าง ได้แก่ กระเทียม, หัวหอม, กระเทียมโทน, กุยช่าย และใบยาสูบ

การกินเจในประเทศไทยคาดว่ามีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา มีวิธีการทำพิธีแสดงกายกรรมตามศาลเจ้าต่างๆ เพื่อเฉลิมฉลองเทศกาลกินเจ ทางภูเก็ตเรียกพิธีนี้ว่า พิธีเจี๊ยะฉ่าย

กินเจห้ามกินอะไรบ้าง

นอกจากผักที่กล่าวมา 5 อย่างในข้างต้นแล้ว นมสด นมข้น เนย ก็ถือว่าเป็นของสดและของคาวที่ได้จากเนื้อสัตว์ ดังนั้นจึงดื่มนมทางเลือกอย่าง นมถั่วเหลือง น้ำนมข้าวโพด น้ำนมงา แทนการดื่มนมจากวัว

กินเจห้ามสูบบุหรี่ เพราะบุหรี่ประกอบด้วยใบยาสูบ ในทางชีวเคมีถือว่ามีสารนิโคตินที่กระตุ้นการทำงานของสมอง ให้เกิดความอยากอาหาร กระตุ้นการรับรสชาติ อาจส่งผลลดพลังธาตุจากอาหารเจที่กินเข้าไป

ปัจจุบันนี้มีเมนูอาหารเจที่ทำเลียนแบบหน้าตาอาหารทั่วไป เช่น ลาบเจ, โปรตีนเกษตรผัดพริกแกง, แกงส้มเจ ฯลฯ ทำให้เกิดเป็นข้อถกเถียงว่าหากละรูปลักษณ์ไม่ได้จะถือว่าเจแตกหรือไม่ ซึ่งโดยปกติแล้วร้านที่ขายอาหารเจก็จะไม่ใส่ผักที่ไม่นิยมในการกินเจ หากทำจากวัตถุดิบที่ไม่ขัดต่อหลักเจ ก็คงไม่ถือว่าเจแตก

กินเจนี้ไม่ได้งดเพียงผักที่มีกลิ่นฉุน แต่ต้องงดสุรา ของมึนเมา รักษาศีล 5 รวมถึงไม่พูดจาส่อเสียดเพ้อเจ้อ อันเป็นศีลที่ต้องถือละไว้ ตลอดเทศกาลกินเจ