วันพืชมงคล : รู้จักพระโคแรกนาขวัญ พอ-เพียง และพระโคสำรอง เพิ่ม-พูล

พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ในวันที่ 10 พฤษภาคมนี้ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้คัดเลือกพระโคแรกนาขวัญไว้แล้ว 1 คู่ ได้แก่ พระโคพอ พระโคเพียง และพระโคสำรอง 1 คู่ ได้แก่ พระโคเพิ่ม พระโคพูล สำหรับช่วงพิธีไถหว่าน ฤกษ์เวลา 08.09-08.39 นาฬิกา ความหมาย และการคัดเลือกพระโค

ความหมาย และการคัดเลือกพระโค

ในทางศาสนาพราหมณ์ พระโค มีความหมายถึง เทวดาผู้ทำหน้าที่เป็นพาหนะของพระอิศวร เปรียบได้กับการใช้แรงงาน ความเข้มแข็ง เป็นสัตว์เลี้ยงที่พระกฤษณะและพระพลเทพดูแล เปรียบได้กับความอุดมสมบูรณ์

ดังนั้นในการประกอบพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ จึงกำหนดให้ใช้พระโคเพศผู้เข้าร่วมพระราชพิธีเสมอมา ตั้งแต่รัชกาลที่ 1 เพื่อเป็นตัวแทนของความเข้มแข็งและความอุดมสมบูรณ์

สำหรับการดำเนินการคัดเลือกพระโค ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ นั้น กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้มอบหมายให้กรมปศุสัตว์ โดยศูนย์วิจัยการผสมเทียม และเทคโนโลยีชีวภาพราชบุรี สังกัดสำนักเทคโนโลยีชีวภาพการผลิตปศุสัตว์ ดำเนินการคัดเลือกโคเพื่อเป็นพระโคตามหลักเกณฑ์ดังนี้

• โคที่มีลักษณะดี รูปร่างสมบูรณ์
• มีความสูงไม่น้อยกว่า 150 เซนติเมตร
• ความยาวลำตัวไม่น้อยกว่า 120 เซนติเมตร
• ความสมบูรณ์รอบอกไม่น้อยกว่า 180 เซนติเมตร
• โคทั้งคู่จะต้องมีสีเดียวกัน ผิวสวย ขนเป็นมัน
• กิริยามารยาทเรียบร้อย ฝึกง่าย สอนง่าย ไม่ดุร้าย
• เขาลักษณะโค้งสวยงามเท่ากัน
• ตาแจ่มใส หูไม่มีตำหนิ หางยาวสวยงามดี
• มีขวัญหน้า ขวัญทัดดอกไม้ซ้ายขวา และขวัญหลังถูกต้อง
• มีขาและกีบข้อเท้าแข็งแรง มองดูด้านข้างลำตัวจะเป็นสี่เหลี่ยม

ทั้งนี้ ในปี 2567 กรมปศุสัตว์ ได้คัดเลือกพระโคเพื่อใช้ในพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ จำนวน 2 คู่ ดังนี้

• พระโคแรกนาขวัญ 1 คู่ ได้แก่ พระโคพอ พระโคเพียง
• พระโคสำรอง 1 คู่ ได้แก่ พระโคเพิ่ม พระโคพูล

รายละเอียดเกี่ยวกับพระโคพอ พระโคเพียง (พระโคแรกนาขวัญ)

พระโคพอ : มีความสูง 165 เซนติเมตร ความยาวลำตัว 226 เซนติเมตร ความสมบูรณ์ รอบอก 214 เซนติเมตร อายุ 12 ปี

พระโคเพียง : มีความสูง 169 เซนติเมตร ความยาวลำตัว 239 เซนติเมตร ความสมบูรณ์ รอบอก 210 เซนติเมตร อายุ 12 ปี

รายละเอียดเกี่ยวกับพระโคเพิ่ม พระโคพูล (พระโคสำรอง)

พระโคเพิ่ม : มีความสูง 162 เซนติเมตร ความยาวลำตัว 236 เซนติเมตร ความสมบูรณ์ รอบอก 201 เซนติเมตร อายุ 14 ปี

พระโคพูล : มีความสูง 157 เซนติเมตร ความยาวลำตัว 242 เซนติเมตร ความสมบูรณ์ รอบอก 205 เซนติเมตร อายุ 14 ปี

พระโคแรกนาขวัญ พระโคพอ พระโคเพียง และพระโคสำรอง พระโคเพิ่ม พระโคพูลนี้ เป็นโคพันธุ์ขาวลำพูน มีสีผิวขาวอมชมพู ขนสีขาวสะอาด ทั้งลำตัวไม่มีจุดด่างดำ หรือสีอื่นบนลำตัว เขามีสีขาว ลำตัวเป็นลำเทียน เขาทั้งสองข้างมีลักษณะโค้งสวยงาม ดวงตาแจ่มใสสีน้ำตาลอ่อน ขนตาสีชมพู บริเวณจมูกขาว กีบสีขาว ขนหางเป็นพวงสีขาวยาว ลำตัวช่วงขาหลังและกีบมีความสมบูรณ์แข็งแรง เวลายืนและเดินสง่า

ที่มาข้อมูล : กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

ภาพ : ธนัท ชยพัทธฤทธี