วันจักรี 2567 ตรงกับวันเสาร์ที่ 6 เมษายน 2567 เป็นวันหยุดราชการในประเทศไทย และยังเป็นวันสำคัญที่มีความเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์ของกรุงรัตนโกสินทร์ มีประวัติความเป็นมาและความสำคัญอย่างไร ติดตามได้จากบทความนี้
วันจักรี คือวันอะไร ตรงกับวันที่เท่าไหร่?
วันจักรี (ภาษาอังกฤษ Chakri Memorial Day) คือ วันเสด็จปราบดาภิเษกขึ้นครองราชสมบัติของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (รัชกาลที่ 1) เป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2325 และตั้งกรุงเทพฯ เป็นเมืองหลวงของประเทศไทยมาจนถึงปัจจุบัน ทำให้วันที่ 6 เมษายนของทุกปี ถือเป็นวันครบรอบการก่อตั้งราชวงศ์จักรี จึงถูกเรียกว่า "วันจักรี" นั่นเอง และยังถือเป็นวันที่ระลึกถึงมหาจักรีบรมราชวงศ์อีกด้วย
ที่มาของคำว่า "ราชวงศ์จักรี"
บรรดาศักดิ์เดิมของรัชกาลที่ 1 สมัยที่รับราชการในสมัยกรุงธนบุรีก็คือ "เจ้าพระยาจักรีศรีองครักษ์" ตำแหน่งสมุหนายก จึงกลายเป็นที่มาของชื่อราชวงศ์จักรี นอกจากนี้ยังใช้ตราสัญลักษณ์ประจำราชวงศ์จักรีเป็นรูป "พระแสงจักร" และ "พระแสงตรี" ซึ่งเป็นรูปตรีศูลอันเป็นอาวุธของพระนารายณ์ โดยไทยได้รับอิทธิพลจากคติพราหมณ์-ฮินดู ที่เชื่อว่าพระมหากษัตริย์คือองค์อวตารของพระนารายณ์
ประวัติวันจักรี มีความเป็นมาอย่างไร?
หลังจากสิ้นสุดรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชแห่งกรุงธนบุรี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (รัชกาลที่ 1) เสด็จขึ้นครองราชสมบัติและปราบดาภิเษกปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ทรงมีพระราชกรณียกิจที่สำคัญหลายประการ ทั้งทรงตรากฎหมายตราสามดวงขึ้นเพื่อสำหรับใช้บริหารบ้านเมือง และทรงให้สร้างราชธานีใหม่ โดยย้ายเมืองหลวงจากฝั่งธนบุรีมายังฝั่งพระนคร ซึ่งอยู่ทางตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา หรือที่เราเรียกว่า "กรุงเทพฯ" ในปัจจุบัน
...
ต่อมาใน พ.ศ. 2416 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) โปรดเกล้าฯ ให้มีการหล่อพระบรมรูปพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 1-4 แห่งราชวงศ์จักรี ประดิษฐานไว้ ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท จนกระทั่งในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 6) โปรดเกล้าฯ ให้ประดิษฐานพระบรมรูปของรัชกาลที่ 5 เพิ่มเติม และทรงประกาศตั้งพระราชพิธีถสายบังคมพระบรมรูป ทั้งพระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการ และประชาชน จะเข้าถวายบังคมปีละ 1 ครั้ง เพื่อรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณขององค์พระมหากษัตริย์ไทยที่ทรงทำนุบำรุงประเทศเรื่อยมา รวมถึงโปรดเกล้าฯ ให้วันที่ 6 เมษายนของทุกปี เป็น "วันจักรี" และใช้มาจนถึงปัจจุบัน
ความสำคัญวันจักรีและกิจกรรมในวันจักรี 2567
ในวันจักรีของทุกๆ ปี คือวันที่พสกนิกรชาวไทยจะร่วมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (รัชกาลที่ 1) ผู้ทรงเป็นพระปฐมกษัตริย์ของราชวงศ์จักรีแห่งกรุงรัตนโกสินทร์
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จพระราชดำเนินไปยังปฐมบรมราชานุสรณ์ เชิงสะพานพระพุทธยอดฟ้า เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร ในการพระราชพิธีวันพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช และวันที่ระลึกมหาจักรีบรมราชวงศ์ ซึ่งตรงกับวันที่ 6 เมษายนของทุกปี
ทั้งนี้ ถือเป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรี หน่วยงานรัฐ-เอกชน ข้าราชการ รวมถึงประชาชน จะเข้าร่วมพิธีวางพวงมาลาเนื่องในวันจักรี ขณะที่ประชาชนจะประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรือนเพื่อระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของล้นเกล้ารัชกาลที่ 1