ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค คือความจริงอันประเสริฐทั้ง 4 ประการ หรือ "อริยสัจ 4" ซึ่งเป็นหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนา แต่ละคำมีความหมายอย่างไรบ้าง
ทุกข์ หมายถึง ความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ ไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ ต่างก็มีความทุกข์ด้วยกันทั้งนั้น และสามารถเกิดขึ้นได้ทุกเวลา เราจึงไม่ควรประมาทและพร้อมที่จะเผชิญหน้ากับความจริงของทุกข์นั้นๆ
สมุทัย หมายถึง สาเหตุที่ทำให้เกิดความทุกข์ ได้แก่ ตัณหาทั้ง 3 คือ
- กามตัณหา คือ ความทะยานอยากในกาม ความอยากได้ทางกามารมณ์
- ภวตัณหา คือ ความทะยานอยากในภพ ความอยากเป็นโน่นเป็นนี่
- วิภวตัณหา คือ ความทะยานอยากในความปราศจากภพ ความอยากไม่เป็นโน่นเป็นนี่
นิโรธ หมายถึง ความจริงว่าด้วยการดับทุกข์ คือการดับหรือการละตัณหา
มรรค หมายถึง ข้อปฏิบัติที่ทำให้พ้นจากความทุกข์ หรือปัญหาต่างๆ หรือทางสายกลาง ซึ่งมีทั้งหมด 8 ข้อด้วยกันดังนี้
- สัมมาทิฏฐิ ความเห็นชอบ
- สัมมาสังกัปปะ ความดำริชอบ
- สัมมาวาจา เจรจาชอบ
- สัมมากัมมันตะ กระทำชอบ
- สัมมาอาชีวะ เลี้ยงชีพชอบ
- สัมมาวายามะ พยายามชอบ
- สัมมาสติ ระลึกชอบ
- สัมมาสมาธิ ตั้งใจชอบ
อ้างอิงข้อมูล: ราชบัณฑิตยสถาน, พระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต)