วันภาษาไทยแห่งชาติ ตรงกับวันที่ 29 กรกฎาคม ของทุกปี เป็นวันที่คนไทยควรตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของภาษาไทย ซึ่งเป็นภาษาประจำชาติ อันเป็นเอกลักษณ์และวัฒนธรรมทางภาษาที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ 

ประวัติความเป็นมาของวันภาษาไทยแห่งชาติ

วันภาษาไทยแห่งชาติ มีขึ้นเพื่อระลึกถึงความสำคัญของภาษาไทย ในราวปี พ.ศ.1826 พ่อขุนรามคำแหงมหาราชทรงประดิษฐ์ "ลายสือไทย" ขึ้นเป็นครั้งแรก ดัดแปลงมาจากอักษรมอญและเขมร มีพยัญชนะ สระ วรรณยุกต์ เพื่อใช้แทนความหมายและเสียงต่างๆ ในภาษาไทย ซึ่งต่อมาได้พัฒนาเป็น "อักษรไทย" ที่เราใช้กันในปัจจุบันนั่นเอง

สำหรับวันภาษาไทยแห่งชาติ ประกาศใช้ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ.2542 โดยมีความเป็นมาจากเหตุการณ์เมื่อครั้งที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่ 9) เสด็จพระราชดำเนินไปอภิปรายหัวข้อ "ปัญหาการใช้คำไทย" ในการประชุมวิชาการของชุมนุมภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในวันที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ.2505 พระองค์ท่านทรงแสดงความห่วงใยในภาษาไทย โดยทรงมีพระราชดำรัสตอนหนึ่งว่า

"เรามีโชคดีที่มีภาษาของตนเองแต่โบราณกาล จึงสมควรอย่างยิ่งที่จะรักษาไว้ ปัญหาเฉพาะในด้านรักษาภาษานี้ก็มีหลายประการ อย่างหนึ่งต้องรักษาให้บริสุทธิ์ในทางออกเสียงคือ ให้ออกเสียงให้ถูกต้องชัดเจน อีกอย่างหนึ่งต้องรักษาให้บริสุทธิ์ในวิธีใช้ หมายความว่า วิธีใช้คำมาประกอบประโยค นับเป็นปัญหาที่สำคัญ ปัญหาที่สาม คือ ความร่ำรวยในคำของภาษาไทย ซึ่งพวกเรานึกว่าไม่ร่ำรวยพอ จึงต้องมีการบัญญัติศัพท์ใหม่มาใช้ สำหรับคำใหม่ที่ตั้งขึ้นมีความจำเป็นในทางวิชาการไม่น้อย แต่บางคำที่ง่ายๆ ก็ควรจะมี ควรจะใช้คำเก่าๆ ที่เรามีอยู่แล้ว ไม่ควรจะมาตั้งศัพท์ใหม่ให้ยุ่งยาก"

...

ต่อมาในวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ.2542 เป็นวันเฉลิมพระเกียรติรัชกาลที่ 9 เนื่องในพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ ทางคณะรัฐมนตรีได้มีมติลงความเห็นให้ วันที่ 29 กรกฎาคม ของทุกปี เป็น "วันภาษาไทยแห่งชาติ" และใช้ต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน

ความสำคัญของวันภาษาไทยแห่งชาติ

  • เฉลิมพระเกียรติและน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (รัชกาลที่ 9) ที่ทรงห่วงใยในภาษาไทย ได้พระราชทานแนวคิดต่างๆ ในการส่งเสริมการใช้ภาษาไทย
  • ปลูกฝังให้คนไทยเห็นความสำคัญของภาษาไทย ซึ่งถือเป็นสมบัติทางวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่าของประเทศ อีกทั้งยังเป็นเอกลักษณ์ทางภาษาที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ให้อยู่คู่ประเทศไทยสืบไป
  • ยกระดับมาตรฐานการสอนภาษาไทยในสถานศึกษาทุกระดับชั้น เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการปรับใช้ภาษาไทยอย่างถูกต้อง
  • เปิดโอกาสให้หน่วยงานทั้งภาครัฐบาลและเอกชน มีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรมส่งเสริมภาษาประจำชาติ รวมถึงเผยแพร่ความรู้อันเป็นประโยชน์ในรูปแบบต่างๆ

กิจกรรมวันภาษาไทยแห่งชาติ 2565

การมีภาษาของตัวเองใช้ในประเทศ บ่งบอกถึงเอกลักษณ์และการส่งต่อวัฒนธรรมทางภาษาจากรุ่นสู่รุ่นให้คงอยู่สืบไป สถาบันศึกษาจะกิจกรรมในวันภาษาไทยแห่งชาติเป็นประจำทุกปี เช่น จัดนิทรรศการที่เกี่ยวกับภาษาไทย เปิดโอกาสให้นักเรียนแต่งคำขวัญ ประพันธ์ร้อยแก้ว-ร้อยกรอง และประกวดเรียงความในวันภาษาไทยแห่งชาติ เป็นต้น ส่วนในระดับครูอาจารย์ มักจัดงานอภิปรายทางวิชาการเกี่ยวกับการเรียนและการสอนภาษาไทย เพื่อแลกเปลี่ยนความรู้ นำมาสู่การส่งเสริมการใช้ภาษาไทยและถ่ายทอดให้ผู้เรียนต่อไป