เรื่องของพระสมเด็จคะแนน เท่าที่เล่าลือกันมานาน เป็นสองกระแส กระแสหนึ่งว่า คือพระสมเด็จพิมพ์ทรงธรรมดา ที่เห็นคุ้นตา องค์ไหนที่ลงรักปิดทอง นั่น คือสัญลักษณ์องค์ “คะแนน”
กระแสที่สอง ก็คือพระสมเด็จองค์เล็กจิ๋ว จะเล็กจะจิ๋วแค่ไหน ค่อยๆมาพูดจากัน เพราะตอนที่พูดจากันนั้น ยังไม่มีผู้รู้จริงรับรองว่า สมเด็จคะแนนมีจริงสักองค์เดียว
ผู้รู้รุ่นตำนานของวงการพระ ไม่ปรากฏชื่อ รวบรวมพระสมเด็จแท้ ลงในหนังสือพระสมเด็จวัดระฆัง 100 ปี เมื่อ พ.ศ.2515 หรือจะย้อนไปหาครู “ตรียัมปวาย” หรือคุณประชุม กาญจนวัฒน์ ที่เขียนหนังสือพระเครื่องหลายเล่ม ก็ไม่เคยระบุถึงพระสมเด็จคะแนน
คุณเกื้อ บุญนาค พิมพ์หนังสือพระชุดเล็ก ก็ยอมรับเพียงชิ้นส่วนพระสมเด็จ ไม่ว่าวัดระฆัง บางขุนพรหม วัดไชโย ที่เอาไปแกะเป็นรูปพระสมเด็จองค์เล็กๆ จะเรียกสมเด็จคะแนนหรือสมเด็จจิ๋ว ก็เรียกกันไป
เคยได้ข่าวเซียนใหญ่ ในพันธ์ุทิพย์ แขวนพระสมเด็จคะแนน ใส่กลับฝังเพชรในคอ แต่ก็แค่เป็นข่าว เพราะเซียนใหญ่คนนั้น ไม่เคยเอาไปลงในหนังสือพระเครื่อง ที่เคยพิมพ์หลายเล่ม
จนถึงปี พ.ศ.2555 คุณวิชัย คิง เพาเวอร์ พิมพ์หนังสือพระเครื่อง ศรัทธาแห่งสยาม นอกจากพระยอดนิยมองค์ดังๆที่เป็นตำนานมากมาย สิ่งที่สะดุดใจคนรักสมเด็จโครมใหญ่ คือ
หนังสือเล่มนี้ มีพระสมเด็จองค์เล็ก ที่เรียกสมเด็จคะแนน และเรียกสมเด็จจิ๋ว ถึงสามองค์
องค์แรก เป็นพิมพ์อกครุฑ เนื้อหาซึ้งจัด ปรากฏก้อนขาว เข้าสูตรวัดระฆัง องค์ที่สอง พิมพ์ใหญ่วัดระฆัง เส้นสายลายพิมพ์เข้าเค้ามาตรฐาน คมขวานฐานสิงห์คมชัด เนื้อละเอียดแน่นเนียน ไม่มีคราบกรุไฝฝ้า
องค์ที่สาม พิมพ์ใหญ่บางขุนพรหม องค์นี้ฐานทั้งสามชั้น เป็นเส้นตรงทื่อ ชั้นกลางไม่มีคมขวานฐานสิงห์
...
พิมพ์อกครุฑวัดระฆังองค์แรก คุณวิชัย คงรักมาก เอาเป็นแม่พิมพ์ไปให้พระทำสมเด็จใหม่...ให้เป็นของขวัญพวกพ้อง
ข้อพิจารณา พระเครื่องในหนังสือคุณวิชัย ผ่านกระบวนการกลั่นกรอง จากอภิมหาเซียนหลายชั้น การมีพระสมเด็จคะแนน รวมอยู่ในพระเครื่ององค์ดังๆองค์ตำนาน จึงเรียกความสนใจ ให้คนรักพระติดตาม
ลองพิจารณา พระสมเด็จคะแนนองค์ ขนาดกว้าง 17 ซม. สูง 23 ซม. ในคอลัมน์วันนี้...เส้นสายลายพิมพ์ เข้าสูตรพิมพ์ใหญ่มาตรฐาน มีเส้นแซมใต้ฐานชั้นแรก คมขวานฐานสิงห์คมชัด เนื้อขาวอมเหลือง ละเอียด สึกซ้ำเงาสว่างกำลังงาม
เทียบเคียง กับสมเด็จจิ๋ว วัดระฆังพิมพ์ใหญ่ ในหนังสือคิงเพาเวอร์เส้นสายลายพิมพ์ เข้าสูตรพิมพ์ใหญ่ไปด้วยกัน แต่เส้นกรอบกระจกทั้งสี่ด้าน กว้างกว่าองค์คิง เพาเวอร์ จึงชี้ได้ว่าคนละแม่พิมพ์
ขอบนี่ข้างปรากฏรอยบั้ง ให้เห็นเป็นรอยตอกตัดแบบตรงๆ ชัดเจน หลุมร่องไม่มีเหตุเพราะเนื้อละเอียดแน่นด้านหลัง มีปื้นเนื้อเป็นแผ่นหนา สลับพื้นผนัง ที่เห็นเป็นด่างดวงทั้งเหลือง และฝ้าขาว ขอบสี่ข้างสึกมนเล็กน้อย โดยภาพรวมก็ดูกลมกลืนว่าเป็นพระสมเด็จแท้ เพียงแต่จะชี้ชัดว่าเป็นวัดระฆัง ก็ยังไม่สว่างตาไปเสียทีเดียว
จะดูเป็นบางขุนพรหมกรุเก่า ก็ได้
สำหรับคนเป็นพระ พิจารณาจากเนื้อหา ผิวฝ้าคราบไคล สมเด็จคะแนนองค์นี้ เป็นพระสมเด็จแท้แน่นอน
ถามเจ้าของได้ความว่า ตอนนี้เศรษฐกิจแย่เงินทองหายาก จึงเอาตลับที่ใส่พระสมเด็จแกะองค์เก่าออก แล้วนิมนต์องค์ใหม่ ที่แน่ใจว่า เป็นสมเด็จคะแนนวัดระฆังใส่แทน แล้วนิมนต์ขึ้นคอ
แขวนพระสมเด็จตอนนี้ ตอนอาราธนาก็ขอท่านอย่างเดียว ตอนไปไหนมาไหน ขอช่วยให้อย่าไปติดโควิด–19 เอามาเข้าบ้าน เจ้าพระคุณเอ๋ย!
พลายชุมพล