โครงการ “น่านแซนด์บ็อกซ์” เพื่อให้การอยู่ร่วมกันระหว่างคนกับป่าอย่างยั่งยืน เป็นภารกิจที่มุ่งหวังให้เมืองน่านที่เคยสวยงาม ธรรมชาติอุดมสมบูรณ์กลับคืนมา หลังจากกระแสทุนนิยมทำให้พื้นที่ป่าน่านหายไปจำนวนมาก
ผู้บริหารไทยรัฐกรุ๊ป วัชร วัชรพล ประธานเจ้าหน้าที่บริหารร่วม ไทยรัฐทีวี และไทยรัฐออนไลน์, จิตสุภา วัชรพล ประธานเจ้าหน้าที่บริหารร่วม ไทยรัฐทีวี และไทยรัฐออนไลน์ และ ธนวลัย วัชรพล เจ้าหน้าที่บริหารสายงานปฏิบัติการ ไทยรัฐออนไลน์ ได้เดินทางมายังจังหวัดน่าน และได้พบกับ คุณปั้น บัณฑูร ล่ำซำ ประธานกิตติคุณ ธนาคารกสิกรไทย ผู้ที่ได้เลือกใช้ชีวิตหลังเกษียณจากการเป็นนายธนาคารมาอุทิศเวลา และทุ่มเทพละกำลังในการฟื้นฟูป่าต้นน้ำน่าน บอกเล่ามุมมองและการเดินหน้าทำงานเพื่อความยั่งยืนให้กับผืนป่าแห่งนี้ ให้ฟังว่า ที่ผ่านมาพื้นที่ป่าน่านหายไปจำนวนมาก จาก 85% ของพื้นที่จังหวัดน่าน กว่า 6.4 ล้านไร่ คือ ป่าสงวนที่ต้องอนุรักษ์ แต่ได้ถูกแผ้วถางทำไร่เกษตร หายไปมากกว่า 1.8 ล้านไร่
คุณบัณฑูร เล่าให้ผู้บริหารไทยรัฐกรุ๊ปฟังระหว่างการเยือนเมืองน่านอีกว่า สมัยก่อนไม่มีใครว่าอะไรก็อยู่เงียบๆ พอมีกระแสทุนนิยม สังคมเกษตรของน่านก็ถูกลากไปอยู่วังวน ความนิยมในการปลูกข้าวโพดเพิ่มขึ้น และเมื่อพื้นที่ไม่พอ ก็มีการถางป่าเพื่อปลูกมากขึ้น
ความสูญเสียพื้นที่ป่าสงวน ทำให้โครงการ "น่านแซนด์บ็อกซ์" ถือกำเนิดขึ้นเพื่อตอบโจทย์ "การอยู่ร่วมกันระหว่างคนกับป่าอย่างยั่งยืน" ผ่านตัวเลข 72:18:10 ที่ถูกบรรจุอยู่ในแผนยุทธศาสตร์แห่งชาติ แนวทางการจัดสรรสิทธิที่ทำกินในพื้นที่ป่าสงวน ที่ต้องสอดคล้องกับ "ใช้พื้นที่น้อย แต่สร้างรายได้สูง"
แล้วจะปลูกอะไร คำถามนี้ ทำให้ต่อยอดมาสู่ สถาบัน เค อะโกร-อินโนเวท ถูกจัดตั้งขึ้นภายใต้มูลนิธิกสิกรไทย ยุทธศาสตร์ "หญ้ายา" ที่จะแก้ปัญหาป่าน่าน ด้วยการสร้างมูลค่าเพิ่มและนวัตกรรมทางพฤกษเภสัชจากการปลูกพืชให้เป็นยา ซึ่งคุณบัณฑูรย้ำว่า หญ้ายา คือหญ้ามียา ตั้งแต่สมัยก่อนมนุษย์ได้ยาจากป่า ดังนั้นถ้าเราจะเก็บป่าก็ต้องปลูกต้นไม้ที่เป็นยา
ทั้งนี้ ความยั่งยืนต้องผสานอีกหลายมิติ เพื่อแก้โจทย์ "น่าน" ที่ซ่อนฝังลึกและซับซ้อน
