เนื่องในโอกาสครบรอบ 100 ปี ชาตกาลของ “เล็ก วิริยะพันธุ์” ผู้ก่อตั้งพิพิธภัณฑ์เมืองโบราณ พิพิธภัณฑ์เอราวัณ และประสาทสัจธรรม ทองทิว วิริยะพันธุ์ หลานตา ทายาทรุ่นที่ 3 ที่ดำรงตำแหน่ง นคราภิบาลเมืองโบราณ จึงได้จัดงาน “100 ปี เล็ก–ประไพ วิริยะพันธุ์ ร้อยเรื่องเล่าเมืองโบราณ” พร้อมเปิดตัวหนังสือบันทึกความคิด-ร้อยเรื่องเล่าเมืองโบราณ ที่เวทีเพชรบุรี เมืองโบราณ จ.สมุทรปราการ เมื่อเร็วๆนี้
...
ปั้น–ทองทิว กล่าวว่า เพื่อเผยแพร่แนวคิดของคุณเล็ก ในการสืบสานมรดกอารยธรรมของสยามประเทศผ่านสถาปัตยกรรมและสิ่งก่อสร้างต่างๆ ในเมืองโบราณ จึงได้จัดทำหนังสือขึ้น 4 เล่ม ได้แก่ กว่า 10,000 วัน ณ เมืองโบราณ กับ 100 ปี ของผู้สร้าง, เมืองโบราณ : มุมมองอารยสยาม, พระที่นั่งสรรเพชญปราสาท : เพชรยอดมงกุฎแห่งอารยธรรมสยาม และ กลิ่นอายล้านนาในเมืองโบราณ สถาปัตยกรรมเป็นผลงานศิลปกรรมที่มีหลายมิติ สามารถสะท้อนให้เห็นโครงสร้างการปกครอง เศรษฐกิจ สังคม วิถีชีวิต คติความเชื่อ จินตนาการ ตลอดจนศิลปะแขนงต่างๆ เช่น จิตรกรรม ประติมากรรม รวมทั้งวรรณกรรม ซึ่งการสร้างเมืองโบราณนั้นท่านมีจุดมุ่งหมายคือ ความต้องการที่จะให้ผู้ที่มาเห็นมาศึกษา ได้นำความรู้ความเข้าใจไปทบทวน และหาแนวทางในการดำรงชีวิตในสังคม เมืองโบราณ ประกอบด้วยสัญลักษณ์ทางประวัติศาสตร์และศิลปะ ซึ่งท่านอุทิศชีวิตให้กับงาน ตั้งใจทำจริง ไม่ใช่เพื่อตัวท่านเอง ซึ่งทุกคนในครอบครัวสนับสนุน สำหรับอนาคตของเมืองโบราณ แม้ท่านไม่อยู่ แต่เรายังมีบทบันทึกความคิดของท่านที่รวมอยู่ในหนังสือ เป็นสิ่งที่เรายึดถือ รับทราบและปฏิบัติกันมาโดยตลอด
สด แดงเอียด อดีตอธิบดีกรมการศาสนา กล่าวถึงคุณเล็กว่า เป็นคนที่มีความมุ่งมั่น ทำงานบรรลุผลทั้งทางสังคมและเศรษฐกิจ ท่านเข้าถึงเบญจภูมิที่เป็นภูมิพื้นฐานชีวิตและสังคม ได้แก่ ภูมิศาสตร์, ภูมิปัญญา, ภูมิธรรมะ, ภูมิรู้ และภูมิใจ ส่วน รศ.ดร.วรลัญจก์ บุณยสุรัตน์ คณบดีคณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กล่าวว่า ยากที่จะหาคนที่เสียสละทั้งกำลังกาย กำลังทรัพย์ ทำเพื่อแผ่นดิน เมืองโบราณนับเป็นสถานที่เติมเต็มการศึกษาได้อย่างดี ที่นี่นอกจากจะมีการสร้าง การจำลองแล้ว ยังมีการรักษา เป็นตัวแทนการอนุรักษ์มรดกของชาติด้วย สุดท้าย ดนัย จันทร์เจ้าฉาย ผู้บริหารสำนักพิมพ์ดีเอ็มจี กล่าวว่า ตนได้นำคำพูดของคุณเล็กที่เป็นอมตะมาสร้างแนวคิดและเป็นแรงบันดาลใจให้แก่ผู้ฟังในการบรรยายหลายครั้ง ท่านเป็นตัวอย่างของคนสำนึกรู้คุณของแผ่นดิน ถ้าเราอยู่เพื่อสังคม เราจะมีชีวิตอยู่ชั่วฟ้าดิน ท่านเป็นตัวอย่างคนหนึ่งของชาวไทยที่อยู่คู่ฟ้าดิน.
...