ประเทศไทยยังคงได้รับผลจากฝุ่นละอองที่ปกคลุมพื้นที่กรุงเทพมหานครและจังหวัดรอบๆ ส่งผลให้หลายๆ คนเกิดความกังวลต่อระบบทางเดินหายใจและการใช้ชีวิตประจำวัน ในขณะที่หลายฝ่ายพยายามระดมทุกวิถีทางเพื่อลดปัญหาที่เกิดขึ้น ทั้งนี้เพื่อความชัดเจนกับสิ่งที่เกิดขึ้น เรามาดูว่าแหล่งกำเนิดของฝุ่นละอองในบรรยากาศเกิดขึ้นได้อย่างไร และมีวิธีการที่จะดูแลสุขภาพอย่างไร ในเมื่อหลายฝ่ายมองไปในทิศทางเดียวกันว่าสาเหตุหลักเกิดจากยานพาหนะ โดยเฉพาะรถยนต์ที่ใช้เครื่องยนต์ดีเซล
ฝุ่นละอองเกิดจาก
...
ฝุ่นจากการคมนาคมขนส่งและการจราจร เช่น ฝุ่นดิน ทราย ที่ฟุ้งกระจายขณะรถวิ่ง
ฝุ่นเขม่าจากการเผาไหมของเครื่องยนต์ดีเซล
ฝุ่นจากการก่อสร้าง เช่น ก่อสร้างอาคาร ถนน และการรื้อถอน
ฝุ่นจากการประกอบการอุตสาหกรรม เช่น ปูนซีเมนต์ การโม่บดหรือย่อยหิน และอื่นๆ
ทำความเข้าใจกับฝุ่นละอองในบรรยากาศ
PM10 ตามนิยามของ U.S. EPA หมายถึง ฝุ่นหยาบ (Course Particle) เป็นอนุภาคที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางขนาด 2.5 – 10 ไมครอน มีแหล่งกำเนิดมาจากการจราจรบนท้องถนนที่ไม่ได้ลาดยาง จากการขนส่งวัสดุ หรือฝุ่นจากกิจกรรมบด ย่อย หิน
PM2.5 ตามนิยามของ U.S. EPA หมายถึง ฝุ่นละเอียด (Fine Particle) เป็นอนุภาคที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางเล็กกว่า 2.5 ไมครอน มีแหล่งกำเนิดจากควันเสียของรถยนต์ โรงไฟฟ้า โรงงานอุตสาหกรรม ควันที่เกิดจากหุงต้มอาหารโดยการใช้ฟืน นอกจากนี้ ก๊าซ SO2 NOX และสารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย (Volatile Organic Compound – VOC) ยังสามารถจะทำปฏิกิริยากับสารอื่นในอากาศทำให้เกิดเป็นฝุ่นละเอียดได้
ค่ามาตรฐานของฝุ่นละอองในบรรยากาศโดยทั่วไปของประเทศไทย วัดค่าเฉลี่ยของฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM2.5) สะสมในเวลา 24 ชั่วโมง จะต้องไม่เกิน 0.05 มิลลิกรัมต่อลูกบาศก์เมตร และในระยะเวลา 1 ปี จะต้องไม่เกิน 0.025 มิลลิกรัมต่อลูกบาศก์เมตร
ข้อแนะนำสำหรับผู้ใช้รถเครื่องยนต์เบนซินและดีเซล นอกจากจะต้องร่วมมือกันเพื่อลดมลพิษทางอากาศด้วยการดูแลรักษาเครื่องยนต์ไม่ให้ปล่อยควันพิษแล้ว สิ่งที่สำคัญคือ การดัดแปลงเครื่องยนต์ให้ทำงานผิดไปจากเดิมด้วยความเข้าใจผิด อย่างแรกที่นิยมทำกันด้วยความเข้าใจที่ไม่ถูกต้องก็คือ การอุด EGR Valve หรือ Exhaust Gas Recirculation EGR ซึ่งเป็นอุปกรร์ที่มีทั้งในเครื่องยนต์เบนซินและดีเซลมานานแล้ว แต่มักจะพูดถึงเฉพาะในเครื่องดีเซล อุด EGR เพื่อทำให้เครื่องยนต์แรงขึ้นจริงหรือ มีใครเคยอุดแล้วขึ้นไดโนเทสเพื่อวัดแรงม้าแรงบิดกันบ้างมั้นว่ามันแรงขึ้นหรือแค่ มโน การอุด EGR นอกจากจะไม่ได้ทำให้แรงขึ้นแล้วยังเป็นการปล่อยมลภาวะแบบไม่แคร์สังคม ขาดความรับผิดชอบหรือไม่คำนึงถึงอากาศสกปรกที่ปล่อยออกมา ซึ่งผู้คนรอบข้างจะต้องสูดดมหรือหายใจเข้าไป รถดีเซลรุ่นเก่าที่ขาดการดูแลก็อยู่ในกลุ่มที่ชอบรมควันพิษชาวบ้านเค้าด้วยเหมือนกัน
...
EGR เป็นอุปกรณ์สำคัญ ติดตั้งในรถยนต์สมัยใหม่เพื่อลดก๊าซไนโตรเจนออกไซด์ หรือ NOX ซึ่งเป็นก๊าซที่เป็นพิษต่อระบบทางเดินหายใจ และเป็นตัวการก่อมลพิษในอากาศโดยตรง ทำให้เกิดฝนกรด และทำลายโอโซนในชั้นบรรยากาศ กระบวนการทำงานของ ระบบ EGR คือการนำเอาไอเสียบางส่วนกลับมาเผาไหม้ใหม่ เพื่อควบคุมอุณหภูมิในห้องเผาไหม้ และปฏิกิริยาทางเคมีที่จะก่อให้เกิด NOX และการทำงานจะเป็นไปโดยอัตโนมัติ ควบคุมโดยคอมพิวเตอร์
...
EGR หรือ Exhaust Gas Recirculation คือการนำไอเสียมาหมุนวนกับไอดีเพื่อเผาไหม้และควบคุมมลพิษ NOX ที่ทำให้เกิดการระคายเคืองต่อทางเดินหายใจ เป็นตัวการที่ทำให้เกิดฝุ่นละอองขนาดเล็กที่ส่งผลกระทบต่อระบบหายใจของมนุษย์
เมื่อ EGR ทำงาน บางท่านคิดว่าจะทำให้การเผาไหม้ของเครื่องยนต์ไม่สมบูรณ์และเกิดเขม่าอุดตันซึ่งไม่เป็นความจริงทั้งหมด การอุด EGR คือการตัดการทำงานของระบบหมุนเวียนไอเสีย ทำให้เครื่องยนต์ไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิและปฏิกิริยาทางเคมีในห้องเผาไหม้ได้ ทำให้เกิดผลกระทบโดยตรง คือ เกิด NOX ในไอเสียมากขึ้น ทำให้อุณหภูมิในห้องเผาไหม้ร้อนผิดปกติ การอุด EGR วาล์วด้วยแผ่นเหล็กแบบง่ายๆ อาจทำให้เกิดการรั่วของอากาศเข้าสู่เครื่องยนต์ ทำให้เกิดเขม่าสะสมมากผิดปกติ ซึ่งนำไปสู่ความเสียหายของเครื่องยนต์ในระยะยาว
สำหรับบริษัทรถที่คิดค้นอุปกรณ์ชนิดนี้ขึ้นมาเพื่อลดมลพิษก็ไม่ควรผลักภาระให้กับลูกค้า
อุปกรณ์ EGR เมื่อถึงระยะเวลาหนึ่งก็ต้องดูแลหลังการใช้งาน ต้องล้างทำความสะอาดเอาเขม่าออก ไม่ใช่ปล่อยให้อุดตันจนทำให้เกิดปัญหากับเครื่องยนต์โดยไม่แจ้งต่อลูกค้าถึงระยะของการใช้งานและการทำความสะอาด ส่วนใหญ่ บริษัทรถมักทำเป็นเฉย แล้วให้ลูกค้าไปแก้ไขกันเองอย่างผิดๆ เมื่อเกิดการอุดตันจากเขม่าในระบบ EGR หรือคิดค่าใช้จ่ายในการทำความสะอาดที่ไม่เป็นธรรม การลดมลพิษเป็นเรื่องสำคัญ รวมถึงบริษัทผู้ผลิตรถยนต์ต้องให้ความสำคัญสูงสุดกับลูกค้าไม่ใช่ปล่อยไปตามยถากรรมเพราะรถยนต์คันหนึ่งมีราคาไม่ใช่ถูกๆ ถือเป็นทรัพย์สินที่มีราคาสูงจากอัตราภาษีที่ต้องจ่ายให้กับรัฐ การบริการทำความสะอาด EGR แบบไม่มีค่าใช้จ่ายหรือบริการฟรีให้ลูกค้าเกิดความประทับใจ คงไม่ทำให้ค่ายรถขาดทุนย่อยยับเพราะบวกไปกับราคารถยนต์เรียบร้อยแล้ว
...
อย่างที่บอกว่า PM2.5 มีแหล่งกำเนิดส่วนหนึ่งมาจากการที่ ไนโตรเจนออกไซด์ หรือ NOX ไปทำปฏิกิริยากับสารอื่นในอากาศทำให้เกิดเป็นฝุ่นละเอียด ดังนั้นการอุด EGR จึงเป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิด PM2.5 ซึ่งกำลังส่งผลกระทบต่อสภาพแวดล้อมและสุขภาพของคนไทยโดยตรงในขณะนี้
ข้อแนะนำสำหรับท่านที่ใช้งานยานพาหนะ หรือรถยนต์ ในขณะที่สภาพอากาศไม่ดี ลมนิ่งสงบและมีฝุ่นละอองในชั้นบรรยากาศเยอะผิดปกติอยู่ในเกณฑ์ก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพ ควรเปิดแอร์โดยเลือกระบบอากาศแบบหมุนวนภายในห้องโดยสาร ปิดกั้นอากาศจากภายนอกไม่ให้ไหลเข้ามาในห้องโดยสาร ถ้ารถมีแอร์ระบบอัตโนมัติ ให้ใช้โหมด full auto หมุนวนอากาศภายในโดยปิดช่องรับอากาศจากภายนอก อย่างไรก็ตาม รถยนต์เครื่องยนต์ดีเซลที่มีการปล่อยค่าไอเสียที่สะอาดตามมาตรฐาน EURO5 จะมีระบบบำบัดไอเสียที่ประกอบไปด้วย การออกแบบห้องเผาไหม้ที่มีประสิทธิภาพสูง เผาไหม้หมดจด และมี EGR (Exhaust Gas Recirculation) ซึ่งช่วยลดปริมาณไนโตรเจนออกไซด์ หรือ NOX และ DPF (Diesel Particulate Filter) ซึ่งช่วยลดปริมาณเขม่าในไอเสีย เป็นเครื่องยนต์ดีเซลมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อยกว่าเครื่องยนต์ดีเซลแบบเก่า
การป้องกันสุขภาพที่อาจเกิดผลกระทบจากมลภาวะดังกล่าวคือการสวมหน้ากากป้องกัน ในระยาวทุกคนต้องร่วมมือร่วมใจกันเพื่อลดการปล่อยไอเสียสู่บรรยากาศ เจ้าหน้าที่รัฐหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ต้องจริงจังลงมือปฏิบัติการกับรถบรรทุก รถเมล์ และรถอะไรก็ตามที่ปล่อยมลพิษเกินกว่าค่ามาตรฐานที่กำหนด ลดภาษีให้กับรถที่ไม่ปล่อยมลพิษที่ยังคงมีอัตราภาษีนำเข้ายันเพดาน ออกกฎหมายให้เข้มงวดขึ้นสำหรับผู้ประกอบการที่มีส่วนทำให้เกิดมลภาวะทางอากาศ ผู้ผลิตรถยนต์ก็ต้องพัฒนาเครื่องยนต์ที่ปล่อยมลภาวะต่ำหรือไม่ปล่อยมลภาวะ พูดง่ายแต่ทำยาก การคำนึงถึงผู้อื่นมากกว่าตัวเอง หรือการมีจิตสาธารณะสำหรับประเทศไทยยังคงห่างไกลจากเรื่องดังกล่าวมากจริงๆ.