โรคหลอดเลือดสมอง เรียกว่า strokes หรือ brain attack ก่อให้เกิดอันตรายถึงขั้นเสียชีวิต หรือทุพพลภาพได้ ไม่ว่าจะเกิดจากเส้นเลือดสมองแตก เส้นเลือดตีบ หรือก้อนเลือดอุดตัน
อัมพาต หมายถึง ภาวะที่สมองขาดเลือดหรือมีเลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ ยังผลให้เซลล์ในสมองและการทำงานของสมองหยุดชะงัก ผู้ป่วยบางคนอาจจะมีอาการชนิดถาวร หรือบางคนอาจเป็นเพียงชั่วครั้งชั่วคราว เรียกว่า อัมพฤกต์
สาเหตุที่สำคัญที่สุดของอัมพาต-อัมพฤกต์ คือโรคหลอดเลือดสมอง ซึ่งจริงๆ แล้วจัดเป็นกลุ่มของโรคที่มีหลายชนิดหลายประเภท กลไกการเกิดโรคอาจแตกต่างกันไปได้บ้าง แต่สุดท้ายส่งผลร้ายอันตรายต่อชีวิตหรือทุพพลภาพเหมือนๆ กัน
ผู้ป่วยอัมพาตส่วนใหญ่จะเป็นผู้ป่วยที่สูงอายุ แต่อย่างไรก็ตามในผู้ป่วยที่อายุน้อย ก็อาจเกิดอัมพาตได้เช่นเดียวกัน ถ้ามีปัจจัยเสี่ยงโรคร่วมด้วย ดังนั้นแนวทางการป้องกันจึงมีความสำคัญสูงสุด ก่อนที่จะเกิดโรคขึ้นแล้วจึงมาบำบัดดูแลรักษาในภายหลัง
อาการ
ผู้ป่วยที่เป็นอัมพาตแสดงอาการอ่อนแรงของร่างกายซีกใดซีกหนึ่งหรือทั้งสองซีก ในบางคนอาจจะหมดความรู้สึกของร่างกายซีกใดซีกหนึ่งหรือทั้งสองซีก บางรายอาจจะหมดสติ บางรายอาจจะตามองไม่เห็น บางรายอาจจะเดินไม่ได้ บางรายอาจจะพูดไม่ได้ บางรายอาจจะสับสน อาการต่าง ๆ ที่แตกต่างกันเนื่องจากตำแหน่งของหลอดเลือดที่เป็นโรคต่างกัน
ปัญหาที่เกิดขึ้นกับหลอดเลือดสมอง
ปัจจัยสำคัญที่ก่อให้เกิดการแข็งตัวของผนังหลอดเลือดทั่วร่างกาย รวมทั้งหลอดเลือดสมอง คือระดับไขมันชนิดโคเลสเตอรอลในเลือด ทำให้เกิดคราบไขมันขึ้นที่ผนังหลอดเลือด ก่อให้เกิดการตีบแคบและอุดตัน เลือดไม่สามารถไหลเวียนไปยังเนื้อเยื่อส่วนปลายได้เพียงพอ
นอกจากนี้ชิ้นส่วนของคราบไขมันยังอาจหลุดจากผนังของเส้นเลือด ทำให้เกิดการอุดตันเส้นเลือดเล็กๆ ที่อยู่ถัดไป โรคหลอดเลือดสมองกลุ่มนี้เรียกว่าชนิดตีบตัน (thrombosis)
บางครั้งพบสาเหตุจากโรคของหัวใจที่ทำให้เกิดก้อนเลือดหลุดไปอุดตันเส้นเลือดสมอง หรือภาวะหัวใจเต้นผิดปกติชนิดพริ้วที่ทำให้เกิดอาการใจสั่น อาจเป็นสาเหตุให้ก้อนเลือดไปอุดเส้นเลือดสมองได้เช่นกัน เรียกภาวะนี้ว่าก้อนเลือดอุดตันเส้นเลือด (embolism)
โรคความดันโลหิตสูง เป็นสาเหตุใหญ่ที่ทำให้หลอดเลือดแข็งตัว และทำให้เกิดโรคอัมพาตได้มาก ทั้งชนิดหลอดเลือดแตกและหลอดเลือดตีบ ปัจจุบันถือว่า โรคความดันโลหิตสูงเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่สุดในการเกิดอัมพาต และจากการศึกษาวิจัย พบว่าโรคความดันโลหิตสูงทำให้ผู้ป่วยมีโอกาสเป็นอัมพาตมากกว่าคนปรกติสูงถึง 4-6 เท่า ผู้ป่วยโรคอัมพาตร้อยละ 40-90 จะมีประวัติเป็นโรคความดันโลหิตสูงมาก่อน
ระดับโคเลสเตอรอลในเลือด
ภาวะที่มีไขมันสูงในหลอดเลือด ทั้งชนิดโคเลสเตอรอล ไตรกลีเซอไรด์ ซึ่งเป็นไขมันที่ไปเกาะผนังหลอดเลือดและจะทำให้ผนังหลอดเลือดแข็ง อันจะมีผลตามมาทำให้เกิดอัมพาตได้ง่าย
โรคเบาหวาน
ผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานเป็นเวลานานๆ โดยมิได้รับการรักษา หรือควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปรกติ จะมีอัตราเสี่ยงในการเกิดอัมพาตชนิดหลอดเลือดตีบได้สูง เพราะโรคเบาหวานทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดแข็งได้ง่าย โดยจะมีหลอดเลือดแข็งทั่วร่างกาย และถ้าเป็นที่หลอดเลือดของสมองจะเกิดอัมพาตขึ้น อัตราการเสี่ยงของผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวานจะมีโอกาสเกิดอัมพาตได้สูงกว่าผู้ป่วยปรกติถึง 2-4 เท่า
อาการเตือนที่สำคัญของโรคหลอดเลือดสมอง ได้แก่
...
- อาการกล้ามเนื้อแขนขาอ่อนแรงหรือไม่มีแรงครึ่งซีกที่เกิดขึ้นอย่างทันทีทันใด หรืออาการชาของแขนหรือขาซีกใดซีกหนึ่งของร่างกายเป็นครั้งคราว
- ภาวะที่มีอาการชาหรืออ่อนแรงของใบหน้าซีกใดซีกหนึ่ง
- อาการสับสน ระดับการรับรู้เปลี่ยนแปลงไปในทางเลวลง ภาวะที่พูดลำบาก กระตุกกระตักหรือพูดไม่ชัด โดยอาการเป็นชั่วคราว หรืออาจจะนึกพูดไม่ได้เป็นครั้งคราว
- ภาวะที่ตามืดหรือมองไม่เห็นไปชั่วครู่ หรืออาจจะเห็นแสงที่ผิดปรกติ หรือเห็นภาพซ้อน จัดเป็นอาการผิดปกติของการมองเห็น
- อาการวิงเวียนบ้านหมุน หรือเป็นลม เดินเซ ไม่สามารถทรงตัวได้
- อาการปวดศีรษะอย่างรุนแรงชนิดที่ไม่เคยปวดมาก่อน มักเกิดขึ้นขณะปฏิบัติกิจกรรมที่เคร่งเครียด หรือกำลังอยู่ในภาวะอารมณ์ที่รุนแรง
- กลืนอาหารสำลักบ่อย ๆ
ที่มา : ศูนย์สมองและระบบประสาทกรุงเทพ
http://www.bangkokhospital.com
http://www.bangkokhealth.com