บะจ่างหรือที่บางคนชอบเรียกว่า “ขนมจ้าง” สมัยก่อนจะได้ทานกันแค่ปีละครั้ง ในช่วงเทศกาลไหว้ของคนจีน เพื่อรำลึกถึง “ชีหยวน” ขุนนางผู้ซื่อสัตย์แห่งแคว้นฉู่ ซึ่งถูกพวกขุนนางกังฉินข่มเหงรังแก และเนรเทศให้ไปอยู่ที่อื่น จนแคว้นฉู่ถูกโจมตีล่มสลาย “ชีหยวน” เกิดความละอายและเสียใจที่ไม่สามารถปกป้องบ้านเกิดเมืองนอนของตนไว้ได้ จึงไปกระโดดน้ำตาย ซึ่งตรงกับวันที่ 5 ขึ้น 5 ค่ำ เดือน 5 เมื่อชาวบ้านรู้ข่าวก็นำอาหารไปเซ่นไหว้ แต่ถูกปลากินหมด “ชีหยวน” ได้มาเข้าฝันชาวบ้านว่า ถ้าต้องการจะเซ่นไหว้เขาให้เอาข้าวห่อด้วยใบไผ่ ก่อน เพื่อป้องกันไม่ให้ปลากิน จึงเป็นที่มาของ“บะจ่าง” หรือข้าวเหนียวปรุงรสห่อด้วยใบไผ่ ที่คนจีนโบราณทุกบ้านจะต้องห่อเอง เพื่อเป็นเครื่องเซ่นไหว้ในวันที่ 5 เดือน 5 ตามปีปฏิทินจีน
ปัจจุบัน “บะจ่าง” มีขายทั่วไปตลอดทั้งปี ไม่ต้องรอให้ถึงเทศกาลอีกแล้ว จะมีทั้งแบบเค็ม ซึ่งใส่ทั้งหมู ไข่เค็ม กุนเชียง เห็ดหอม ถั่วลิสง ฯลฯ และแบบหวาน ซึ่งเป็นแป้งใสๆสีเหลืองรูปสามเหลี่ยมเล็กๆ เวลาทานจะต้องจิ้มน้ำตาลทราย ทุกวันนี้มีการพัฒนาวิธีการทำ “บะจ่าง” โดยไม่ต้องห่อด้วยใบไผ่ ตามแบบฉบับดั้งเดิมแล้ว อาจใส่ถ้วยอะลูมิเนียมที่ใช้นึ่งข้าวแทน เหมือนที่ คุณติ๋ม-กนกณฏฐกรณ (อรวรรณ) สุพานิชวรภาชน์ สะใภ้โรงงานปั้นโอ่ง “เถ้าฮงไถ่” คนดังแห่งเมืองราชบุรี ทำอยู่เป็นประจำ พร้อมกับให้สูตรมาลองทำกันด้วย
...
คุณติ๋มรีบออกตัวว่า สูตรบะจ่างที่ให้มานี้ไม่ได้บอกปริมาณเครื่องปรุง ตามสไตล์ของเธอที่ทำอะไรจะไม่มีสูตรตายตัว แต่เป็นคนที่ได้ชื่อว่าทำอะไรแล้วจะทำด้วยความตั้งใจ อาหารบางอย่างแม้จะไม่เคยกิน แต่ความที่ชอบสังเกต แค่ไปแอบมองหรือได้ยินได้ฟัง แล้วมาลองทำดู หลายคนที่ได้ชิมก็มักจะติดใจ เธอจึงเชื่อว่าทุกคนสามารถทำได้หมด เพียงแต่ขอให้ชอบ และใส่ใจเข้าไปด้วยทุกครั้งที่ทำ ผลก็จะออกมาดี คุณติ๋ม ยังเล่าด้วยว่า เธอจะบ้าทำเป็นพักๆ มีอะไรใหม่ๆเข้ามาและฮิตติดชาร์ต อย่างโรตีบอย ขนมปังโฮล วีท เธอยังมาลองทำเลย ปกติคุณติ๋มจะไม่ได้เข้าครัวเป็นประจำ แต่จะทำเฉพาะกิจ เมื่อมีคนมาขอให้ทำให้ทาน มีทั้งไข่พะโล้, แกงหมูพริกขี้หนู, แกงไตปลา ซึ่งล้วนแต่เป็นเมนูฮิตและทุกคนติดดาวให้ อย่าง “บะจ่าง” แค่ไปเห็นเพื่อนที่อเมริกาทำให้ทานเท่านั้น เธอก็จำมาทำบ้าง ลูกชายถึงกับขอให้แม่ติ๋มทำไปวางขายที่แกลลอรี่ D’Kunst เป็นบางโอกาส ก็ขายดิบขายดี เลยต้องขอสูตรมาบอกต่อกันบ้างแล้ว
เครื่องปรุง : ข้าวเหนียว/หมูสามชั้น/ไข่เค็มดิบ/กุนเชียง/เห็ดหอม/ถั่วลิสง/เกาลัด/แปะก้วย/กุ้งแห้ง/กระเทียม-พริกไทย-รากผักชี.....วิธีทำ 1) นำไข่เค็มดิบเฉพาะไข่แดงมาปั้นเป็นลูกกลมๆเล็กๆ โดยเติมน้ำผสมเกลือนิดหน่อยให้ออกเหนียว จะได้ปั้นได้ 2) นำหมูสามชั้นและเห็ดหอมไปต้มพะโล้ เพื่อให้มีรสชาติ 3) เอาข้าวเหนียวแช่น้ำค้างคืน ถ้าใจร้อน แช่น้ำอุ่นค่อนข้างร้อนทิ้งไว้ประมาณ 1 ชั่วโมง 4) เทน้ำออกและผึ่งจนข้าวเหนียวสะเด็ดน้ำ นำไปผัดกับกระเทียม พริกไทย รากผักชีโขลกละเอียด ปรุงรสด้วยเกลือและน้ำพะโล้ พอข้าวเหนียวเริ่มเป็นเม็ดใส เอาขึ้นพักไว้ 5) นำข้าวเหนียวที่ผัดไปคลุกกับเครื่องปรุงทั้งหมด แล้วตักใส่ถ้วยอะลูมิเนียม (หรือจะใส่แต่ข้าวเหนียวก่อนแล้วจัดวางเครื่องปรุงอื่นๆให้ดูสวยงาม เพื่อให้ได้จำนวนเท่ากันทุกถ้วย) พร้อมกับใส่น้ำพะโล้ด้วย ถ้วยละ 1 ชต. เพื่อให้ข้าวเหนียว นุ่มขึ้น ระวังอย่าใส่จนเต็มถ้วย เพราะเมื่อนึ่งสุกจะพองขึ้นอีก โดยใช้ เวลานึ่งประมาณ 45 นาที.
...
